Wing Sails vs. Cloth Sails
Η πάλη των «μεταλλικών» και «πάνινων» μονομάχων για την επικράτηση
Του Ιάσονα Θαλασσινού
Τα συμβατικά πανιά υψηλής τεχνολογίας του σήμερα εναντίον των «μεταλλικών» πανιών του αύριο. Ποιός θα είναι ο κερδισμένος από την πάλη των δύο μονομάχων; Σίγουρα, τα μεταλλικά πανιά υπερτερούν των πάνινων, αλλά δεν έχουν τη χάρη του παραδοσιακού αυθεντικού.
?ραγε είναι αυτό, που θέλαμε; Θα μπορέσουν τα wing sails να κερδίσουν την αγάπη του κοινού έναντι του συμβατικού ιστιοφόρου; Και όλα αυτά για χάρη της ταχύτητας; Μήπως τα παραπάνω κάπου θυμίζουν Orwell ή είναι απλώς μια αναλαμπή, που θα προσθέσει στην ιστορία της ανθρωπότητας άλλη μια
προσπάθεια του Homo Sapiens να δαμάσει και να εκμεταλλευτεί καλύτερα την αιολική ενέργεια, που του προσφέρεται χωρίς κόστος και δίνει λύσεις στο ενεργειακό πρόβλημα; Μόνον ο χρόνος μπορεί να απαντήσει σ’ αυτό μια και η λύση δεν έχει δοθεί ακόμα.
Η εποχή των tall ships έχει πλέον περάσει και μόνο η νοσταλγία των παραδοσιακών εκείνων σκαριών θα τα φέρνει στη θύμησή μας. Στην πρώτη δεκαετία ήδη του 21ου αιώνα, η τεχνολογία του μέλλοντος έρχεται να σαρώσει τα πάντα χάριν της ταχύτητας αλλά και της προσπάθειας για εξοικονόμηση ενέργειας. Ίσως, σε μερικά χρόνια, τα παλιά παραδοσιακά ιστιοφόρα θα δώσουν τη θέση τους στα «όρθια φτερά» των μοντέρνων κατ’ ευφημισμό πλέον ιστιοφόρων και μόνο κάποιες φωτογραφίες θα θυμίζουν στην επερχόμενη γενιά τις ιστιοφορίες των σκαφών δια μέσου των αιώνων.
Το απίστευτο στην πάλη αυτή είναι η δυνατότητα του wing sail να μεγιστοποιεί τη δύναμη του αέρα. Παρόλο, που αυτό δεν ήταν τόσο εμφανές στο πιο γνωστό απ’ όλα τα wing sailed catamaran, το διάσημο αγωνιστικό σκάφος Stars & Stripes του America’ s Cup του ’88, οι ειδικοί κατόρθωσαν με wing sails να επιτύχουν ταχύτητες, που αγγίζουν το αδιανόητο. Με ένα σκάφος 25 ποδών πέτυχαν 23 κόμβους στην πλαγιοδρομία, με ταχύτητα ανέμου 5-11 κόμβους!!! Πώς όμως είναι δυνατόν με wings να μπορεί κανείς να δημιουργήσει τόσα μεγάλη δύναμη πρόωσης στο σκάφος;
Όπως ξέρουμε, ταξιδεύοντας στα όρτσα, εκείνη η δύναμη που επιβραδύνει το κλασικό κοινό ιστιοφόρο είναι η πλάγια αεροδυναμική δύναμη, η οποία παίρνει τιμές μεγαλύτερες από αυτές της αεροδυναμικής δύναμης πρόωσης. Επίσης γνωρίζουμε πως, όσο πιο κλειστή γωνία δημιουργείται μεταξύ της ολικής αεροδυναμικής δύναμης και την κεντρικής γραμμής του σκάφους, τόσο πιο μεγάλη είναι η αεροδυναμική δύναμη πρόωσης από την αντίστοιχη πλάγια. Δηλαδή, όσο πιο πλώρα «βλέπει» η ολική αεροδυναμική δύναμη, τόσο μεγαλώνει η δύναμη πρόωσης και μικραίνει η πλάγια αεροδυναμική, που προκαλεί πέρα από το κουπαστάρισμα πολλές σημαντικές τριβές.
Με λεπτό αέρα, το συμβατικό πανί, που σήμερα βέβαια δεν είναι τόσο συμβατικό με τη χρησιμοποίηση υλών που του δίνουν τη δυνατότητα να κρατάει καλύτερα το σχήμα του, δεν «γεμίζει» και δεν παίρνει το αεροδυναμικό εκείνο σχήμα, που θα δημιουργήσει την πίεση και υποπίεση στη σοφράνο και σταβέντο πλευρά αντίστοιχα, για να κινηθεί γρήγορα το ιστιοφόρο. Έτσι, το πανί «στολάρει», παίζει και δεν προσφέρει δύναμη πρόωσης. Το καράτιασμα είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να συμβεί σε έναν ιστιοπλόο, ειδικά σε αγώνα.
Το wing sail έρχεται τώρα να λύσει τα παραπάνω δύο μειονεκτήματα του συμβατικού πανιού. Καταρχήν, μπορεί να δημιουργήσει μεγαλύτερη δύναμη πρόωσης, μικρότερη πλάγια και βέβαια, δεν χάνει ποτέ το αεροδυναμικό του σχήμα, ακόμα και στην άπνοια. Η τέλεια αεροτομή ενός wing sail, εκτός του ότι έχει δυνατότητα δημιουργίας μεγάλης δύναμης πρόωσης, κάνει τη ροή του αέρα πιο «γλυκιά» και χωρίς τριβές και δίνες, που όπως είναι φυσικό δημιουργούνται με την αεροτομή του «πάνινου» πανιού. Ας μη ξεχνάμε άλλωστε ότι, το συμβατικό πανί έχει πολλές επιπλέον τριβές λόγω των ραφών και άλλων παρελκομένων όπως είναι οι μπανέλες, οι μούδες, το γραντί κ.λπ. που προκαλούν δίνες στη ροή του αέρα.
Το μυστικό των wings είναι τα διορθωτικά flaps στο αντίστοιχο «αέτωμα». Αυτά δίνουν τη δυνατότητα στα wings να διατηρούν την ομαλή ροή καθ’ όλο το μήκος της υπήνεμης πλευράς του, χωρίς να δημιουργούνται δίνες, άρα και να μη στολάρει.
Η αεροδυναμική έχει κάνει τεράστια βήματα τα τελευταία χρόνια. Καινούριες θεωρίες, που καταρρίπτουν τη μέχρι πριν λίγο καιρό θεωρία στο χώρο της ιστιοπλοΐας, προσθέτοντας νέα δεδομένα. Η παλιά θεωρία του slot effect, που βασιζόταν πάνω στο νόμο του Bernoulli, έχει ήδη κλονιστεί. Όλοι εμείς, που μάθαμε τη σημασία του slot, του ανοίγματος δηλαδή μεταξύ των δύο πανιών της τζένοας και της μαΐστρας, δυσκολευόμαστε ίσως να κατανοήσουμε και να αφομοιώσουμε ή και να ασπαστούμε τις νέες αυτές θεωρίες, πολύ δε περισσότερο να αντιληφθούμε τις δυνατότητες των wings. Ίσως, πάλι και να μη θέλουμε να δεχτούμε, πως τα πράγματα έχουν αλλάξει. Σίγουρα όμως έχουμε να δούμε περαιτέρω βελτιώσεις στα wing sails, άσχετα με το αν δεν έχουν εκείνη την ομορφιά του συμβατικού πανιού.
Το παράξενο στη σύγκριση του «πάνινου» με το «μεταλλικό» πανί είναι ότι χρησιμοποιούμε την έκφραση «συμβατικά πανιά» για τα υψηλής τεχνολογίας ιστία, που κάθε άλλο παρά συμβατικά μπορούν να θεωρηθούν. Πώς άραγε θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τα πανιά από μουσαμά, του παλιού καλού καιρού, όταν τα σημερινά αντίστοιχα από Kevlar, Mylar και Carbon εξακολουθούμε να τα αποκαλούμε συμβατικά για να τα ξεχωρίσουμε από τα μεταλλικά φτερά; Γεγονός είναι πάντως πως, το wing sail έχει πολλές δυνατότητες σε σχέση με το cloth sail. Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να δημιουργήσει 20πλάσια δύναμη πρόωσης σε σύγκριση με ένα συμβατικό του ιδίου εμβαδού. Πόσο όμως εύχρηστο είναι και κατά πόσο προσφέρει τη μοναδική εκείνη απόλαυση του να ταξιδεύεις, παλεύοντας με όλα τα στοιχεία της φύσης, αυτό είναι κάτι που ακόμα δεν μπορούμε να ξέρουμε.
Πολλοί ισχυρίζονται πως η ιστιοπλοΐα έχει χάσει την ομορφιά της, γιατί έχει υποκύψει στα διάφορα μέσα της σύγχρονης τεχνολογίας, είτε αυτά είναι τα ίδια τα σκάφη, είτε είναι ο σημερινός εξοπλισμός και τα βοηθήματα, που κάνουν τη ζωή πάνω στο σκάφος πιο απλή. Η αλήθεια βέβαια, είναι κάπου στη μέση, όσον αφορά τα συμβατικά ιστιοφόρα. Αυτές όμως οι αγωνιστικές μηχανές με wing sails πως μπορούν να γίνουν αποδεκτές από έναν παραδοσιακό ιστιοπλόο, που το έρεισμά του δεν είναι η εξοικονόμηση ενέργειας; Ίσως, μια χρήση τους για εμπορικούς λόγους και για μεγάλα πλοία να τα κάνει πιο αποδεκτά.
