Η ευθυγράμμιση του συστήματος πρόωσης

Του Απόλλωνα Αρτέμη

Μηχανολόγου Ηλεκτρονικού

Η ευθυγράμμιση της μηχανής με τον ελικοφόρο άξονα και η διατήρηση της σε μικρά και μεγάλα σκάφη με εσωλέμβιες μηχανές, όπως και στα πλοία βέβαια, είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα, γιατί απ’ αυτήν εξαρτάται η ομαλή λειτουργία και η απόδοση του συστήματος πρόωσης, οι επιδόσεις του σκάφους καθώς και η μακροζωία όλου του συστήματος.  Άλλωστε, από το βαθμό απόδοσης εξαρτάται και η κατανάλωση, κάτι που μας απασχολεί ιδιαίτερα σήμερα που μέσα σε ελάχιστο διάστημα, οι τιμές των καυσίμων έχουν ξεπεράσει κάθε λογικό όριο.

Cabo-38-Express

Η ευθυγράμμιση, όπως θα δούμε παρακάτω, μπορεί να αλλοιωθεί κάτω από διάφορες συνθήκες και να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα. Πολλά μηχανικά προβλήματα που εμφανίζονται σε σκάφη κατά τη διάρκεια της πλεύσης και κάτω από κακές καιρικές συνθήκες οφείλονται συχνά στην έλλειψη της.

Όλοι οι κατασκευαστές των εσωλέμβιων μηχανών τονίζουν στις προδιαγραφές τους πόσο σημαντικό θέμα είναι η ευθυγράμμιση του συστήματος πρόωσης ενός σκάφους, αναλύουν τον τρόπο λειτουργίας του και ζητούν αυτή να γίνεται τουλάχιστον μια φορά το χρόνο. Τόσο συχνά; Ναι. Δεν γίνεται όμως, όπως από πείρα γνωρίζουμε, παρόλο που στην πραγματικότητα αποτελεί μέρος ενός κανονικού ετήσιου σέρβις μαζί με το σέρβις των μηχανών και του υπόλοιπου εξοπλισμού.

IMG_8990

Όπως όλοι γνωρίζουμε, ένα σύστημα πρόωσης σκάφους αποτελείται από δύο βασικά και ξεχωριστά τμήματα. Από τη μηχανή με τη ρεβέρσα της και από τον ελικοφόρο άξονα που θα μεταφέρει την ισχύ της μηχανής μας στην έλικα, η οποία θα κινήσει το σκάφος μας. Τα δύο αυτά τμήματα συνδέονται μεταξύ τους με έναν κατάλληλο ζευκτήρα (coupling) που πρέπει να αντέχει στη δύναμη της μηχανής και να επιτρέπει τις ρυθμίσεις της ευθυγράμμισης, η οποία γίνεται με μικρές μετατοπίσεις της μηχανής προς διάφορες κατευθύνσεις, ρυθμίζοντας ανάλογα τις βάσεις της.

Να σημειώσουμε πως οι ρεβέρσες στις εσωλέμβιες μηχανές είναι συνήθως ενσωματωμένες στη μηχανή, με την οποία αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις που η ρεβέρσα μπορεί να είναι ανεξάρτητη από τη μηχανή σε μια εγκατάσταση πρόωσης. Έτσι στην πρώτη περίπτωση θα έχουμε μια μόνο ζεύξη, αυτή της ρεβέρσας με τον ελικοφόρο άξονα, ενώ στη δεύτερη θα έχουμε διπλή ζεύξη, δηλαδή επιπλέον αυτή της ρεβέρσας με τη μηχανή.

Οι διάφοροι άξονες θα πρέπει να ευθυγραμμίζονται στα σημεία ζεύξης τους, όποιος και αν είναι ο τύπος του ζευκτήρα. Πχ. όταν η ρεβέρσα είναι χωριστή και σε κάποια απόσταση από τη μηχανή, ο ζευκτήρας ρεβέρσας – μηχανής μπορεί να είναι ένας άξονας με σταυρούς.

Ferretti

Όταν μιλάμε για ευθυγράμμιση εννοούμε πως τόσο τα κέντρα των αξόνων όσο και οι ίδιοι οι άξονες πρέπει να είναι στην ίδια ευθεία. Κάποιες μικρές αποκλίσεις ή ανοχές επιτρέπονται και καθορίζονται από τις προδιαγραφές. Όμως, οποιαδήποτε απόκλιση των αξόνων από την ευθεία, που ξεπερνά τα όρια που επιτρέπουν οι προδιαγραφές, οι οποίες λαμβάνουν υπόψη κάποια ελαστικότητα του αξονικού συστήματος, θα οδηγήσει σε μια καταπόνηση των αξόνων στο σημείο ζεύξης και εκτός από την πρόσθετη ενέργεια που θα απορροφηθεί και μειώνει την απόδοση του συστήματος πρόωσης του σκάφους, θα δημιουργηθούν και διάφορα άλλα προβλήματα, όπως είναι η εμφάνιση κραδασμών και θορύβου, πιθανή κάμψη (στράβωμα) του ελικοφόρου άξονα, επιβάρυνση και αφύσικη φθορά της ρεβέρσας και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και παραμόρφωση του στροφάλου της μηχανής.

Όπως αναφέραμε παραπάνω, η ζεύξη των αξόνων γίνεται με κατάλληλους ζευκτήρες, γνωστούς σαν couplings.Το είδος και το μέγεθος τους εξαρτάται από το μέγεθος των μηχανών και του σκάφους, το είδος της εγκατάστασης που έχει επιλεγεί π.χ. σταθερές ή ελαστικές βάσεις μηχανών κ.ά. Υπάρχουν λοιπόν σταθερά μεταλλικά άκαμπτα couplings καθώς και ελαστικά, που είναι συνδυασμός μετάλλου και ελαστικού και επιτρέπουν μια σχετικά μεγαλύτερη απόκλιση των αξόνων από την ευθεία κατά την παραμόρφωση του σκάφους ή όταν από κάποια αιτία μετατοπίζεται η μηχανή. Δεν χρησιμοποιούνται όμως για αυτό το λόγο, αλλά επειδή περιορίζουν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό τους κραδασμούς και το θόρυβο.

1087.jpgferretti

Τα ελαστικά couplings λοιπόν επιδέχονται μεγαλύτερη ανοχή στην ευθυγράμμιση από τα σταθερά. Όμως επειδή, όσο μικρότερη είναι η ανοχή τόσο πιο περιορισμένος θα είναι ο κραδασμός του συστήματος πρόωσης που μεταδίδεται και στο σκάφος, οι ανοχές κατά την ευθυγράμμιση τηρούνται ίδιες με αυτές των σταθερών couplings.

Ο συνδυασμός ελαστικών βάσεων της μηχανής και ελαστικών couplings περιορίζει και τη φθορά των κουζινέτων των βάσεων στήριξης των αξόνων. Όμως, όταν στη μηχανή χρησιμοποιούνται ελαστικές βάσεις, όλες οι συνδέσεις των εξαρτημάτων της μηχανής με το σκάφος, όπως είναι οι σωληνώσεις νερού, οι σωληνώσεις καυσίμου, οι εξατμίσεις κ.λπ. πρέπει επίσης να είναι ελαστικές.

Ας έρθουμε τώρα στο ουσιαστικότερο μέρος που αφορά στην ευθυγράμμιση: Πότε γίνεται, κάθε πότε ελέγχεται ή πότε πρέπει να επέμβουμε και γιατί. Ένα σκάφος, ανεξάρτητα από το είδος του υλικού από το οποίο έχει κατασκευαστεί, αποτελεί μια ελαστική δομή, η οποία παραμορφώνεται κάτω από διάφορες συνθήκες. Από το φορτίο που μεταφέρει και από τον τρόπο κατανομής του, από τις δυνάμεις που εξασκεί επάνω του η θάλασσα, από το ίδιο του το βάρος όταν είναι έξω από το νερό τοποθετημένο πάνω σε βάσεις και ανάλογα με τον αριθμό και τις θέσεις των βάσεων, αλλά και από την πάροδο του χρόνου. Για το λόγο αυτό καμία ευθυγράμμιση δεν μπορεί να είναι οριστική.

IMG_8807

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή, ξεκινώντας από ένα καινούργιο σκάφος.

Η πρώτη ευθυγράμμιση γίνεται κατά την εγκατάσταση των μηχανών και των αξόνων. Όμως πρέπει να ξαναγίνει, όταν το σκάφος πέσει στο νερό και μάλιστα με όλα τα σταθερά φορτία του και τις δεξαμενές καυσίμου και νερού γεμάτες, επειδή όταν θα πέσει στο νερό θα παραμορφωθεί, δηλαδή θα αλλάξει λίγο σχήμα σε σχέση με εκείνο που είχε όταν ήταν έξω.

Για τον ίδιο λόγο, εάν το σκάφος βγει από το νερό, επειδή θα έχουμε πάλι παραμόρφωση, είναι απολύτως απαραίτητο να ξεβιδωθούν τα couplings πριν από την ανέλκυσή του, γιατί υπάρχει κίνδυνος να στραβώσουν οι άξονες. Όταν θα ξαναπέσει στο νερό, θα ξαναγίνει ευθυγράμμιση και θα ξαναβιδωθούν τα δύο τμήματα του coupling.

42-4-645x425

Συνοψίζοντας μπορούμε να πούμε πως η ευθυγράμμιση γίνεται ή ελέγχεται οπωσδήποτε στις παρακάτω περιπτώσεις:

  • Για πρώτη φορά με την εγκατάσταση των μηχανών και των αξόνων στο σκάφος.
  • Ξαναγίνεται αμέσως μετά την πρώτη καθέλκυση του σκάφους.
  • Ξαναγίνεται μετά την καθέλκυση του σκάφους ύστερα από παραμονή του εκτός θαλάσσης ή μετά από μεταφορά του δια ξηράς, ειδικά όταν πρόκειται για μεγάλο και βαρύ σκάφος.
  • Ελέγχεται μετά από πολύωρα ταξίδια με κακοκαιρία και έντονη καταπόνηση του σκάφους και αν χρειαστεί ξαναγίνεται.
  • Ελέγχεται οπωσδήποτε και αν χρειαστεί ξαναγίνεται, μια φορά το χρόνο μαζί με το κανονικό σέρβις των μηχανών.

Περιττό να τονίσουμε πως ο έλεγχος της ευθυγράμμισης περιλαμβάνει αυτόματα και τον έλεγχο των αξόνων για πιθανή κάμψη, αφού αυτό θα φανεί κατά την περιστροφή τους, που είναι απαραίτητη για γη μέτρηση των ανοχών.

Ο έλεγχος της ευθυγράμμισης skafos mihani

1. Ξεβιδώνουμε τις βίδες του coupling και ελευθερώνουμε τα δύο τμήματα του, απομακρύνοντας από τη μηχανή το τμήμα που είναι στον ελικοφόρο άξονα, σπρώχνοντας πίσω τον άξονα.

2. Τραβάμε τον άξονα προς τη μηχανή μέχρι που ο δίσκος του coupling του άξονα να έρθει σε επαφή σε κάποιο σημείο με το δίσκο του τμήματος του coupling της μηχανής.

3. Ελέγχουμε αν οι περιφέρειες των δίσκων συμπίπτουν ή όχι (σχήμα 1) και εάν οι άξονες έχουν γωνιακή απόκλιση (σχήμα 2). Μπορεί να συμβαίνει το 1, το 2 ή και τα δύο ταυτόχρονα. Σε όλες τις περιπτώσεις είμαστε εκτός ευθυγράμμισης.

4. Στην περίπτωση του σχήματος 2, εάν το κενό διάστημα μεταξύ των δίσκων είναι από 0,07 χιλιοστά του μέτρου και κάτω (μετρημένο με φίλερ), είμαστε εντός των ορίων ευθυγράμμισης.

5. Το σχήμα 3 δείχνει τη θέση των δίσκων του coupling, όταν η μηχανή έχει ευθυγραμμιστεί με τον άξονα.