Περιπέτεια μοναχικού ιστιοπλόου στο Αιγαίο
Του Χάρη Εφτανησιώτη
Από τα Μικρονήσια της Πάτμου στον Ορνό
Ο Στέλιος είναι ιστιοπλόος κρουαζιέρας. Γι’ αυτό το δικό του πανάδικο διαθέτει μηχανή που του δίνει 10 κόμβους την ώρα. Από την Άνοιξη μέχρι και το Φθινόπωρο απολαμβάνει το υγρό στοιχείο. Όταν φιλοξενεί στο σκάφος του ζευγάρια με περιορισμένες ιστιοπλοϊκές γνώσεις, περιορίζει το ταξίδεμα στο τρίγωνο Σαρωνικός – Τζια – Αργολικός Κόλπος. ΄Όταν έχει κανονικό πλήρωμα, τότε ξανοίγεται στο Αιγαίο πέλαγος. Δηλαδή δεν θέλει να ταλαιπωρηθούν οι φίλοι του και περισσότερο ο ίδιος. Επειδή λοιπόν η κρουαζιέρα γι’ αυτόν σημαίνει ταξίδι αναψυχής και όχι δοκιμασία ή ταλαιπωρία, μας φάνηκε περίεργο όταν μας κάλεσε στον όμιλο, να μας διηγηθεί μια θαλασσινή περιπέτειά του.
Του συνέβη σε ιστιοπλοϊκή κρουαζιέρα στην Πάτμο. Λίγες μέρες πριν πάρουν το δρόμο της επιστροφής, αποφάσισαν να επισκεφθούν για πρώτη φορά ένα κοντινό νησιώτικο σύμπλεγμα που βρισκόταν 8 μίλια ΒΔ από την Πάτμο. Επειδή μάλιστα κάποιος μίλησε για το Αγαθονήσι, ο Στέλιος μας εξήγησε πως είναι το βορειότερο νησί από τα Δωδεκάνησα και απέχει 36 ολόκληρα μίλια από την Πάτμο.
Στο κοντινό λοιπόν σύμπλεγμα συνάντησαν στη σειρά τα νησάκια, Ψαθονήσι, Χιλιομόδι, Τσούκα, Τσουκάκι, Σπολάτα και κατέληξαν στο Μαράθι ή Μάραθο που είναι ανάμεσα σε δύο μεγαλύτερα νησιά, την Αγρελούσσα και τους Αρκούς.
Ήταν τόσο απομονωμένα και ήσυχα, που συνάντησαν σπάνια θαλασσοπούλια. Είδαν από μακριά ασημόγλαρους, αιγαιόγλαρους, καστανοκέφαλους γλάρους, μέχρι αρπακτικά πουλιά, όπως μια αετογερακίνα και αρκετούς μαυροπετρίτες.
Όταν έφτασαν στο Μαράθι, μαγεύτηκαν. Ένα νησάκι με λιγοστά αρμυρίκια και μπόλικη θαμνώδη βλάστηση, όπου κυριαρχούσαν τα σκίνα. Εκτός από τα γαληνεμένα πεντακάθαρα νερά, ξελογιάστηκαν από τις τοπικές γεύσεις που συνόδευαν το ούζο τους. Ήταν αχινοί, γεμιστά καλαμαράκια, αυγοντόματο και κολοκυθοκεφτέδες. Δόθηκε λοιπόν χρονική παράταση στη μαγεία, που θα την κάλυπταν με τη βοήθεια της μηχανής. Δυστυχώς, η «βοήθεια» τους πρόδωσε στην επιστροφή στην Πάτμο. Η μηχανή σταμάτησε. Ο καιρός δεν βοηθούσε να γυρίσουν γρήγορα με πανιά. ΄Όταν κάποτε πρυμοδέτησαν στη Σκάλα, στο λιμάνι, ένας μηχανικός από φορτηγό πλοίο και ένας Ιρλανδός ιστιοπλόος που την κοίταξαν είπαν «beyond local repair»
Το πλήρωμα του έφυγε με το πλοίο της γραμμής, γιατί δεν είχε άδεια και ο Στέλιος παρέμεινε για να έρθει από την Κω συστημένος μηχανικός να κάνει κάποια πατέντα. Χαμένος κόπος… Ο Στέλιος τηλεφώνησε στον Όμιλο και ζήτησε να τον συνοδεύσει κάποιος για παρέα, μέχρι τον Πειραιά. Δεν βρέθηκε κανένας.
Έκανε τις απαραίτητες προετοιμασίες για να το φέρει μόνος του. Μοίρασε τα 163 μίλια μέχρι το καρνάγιο στο Πέραμα σε τρεις ή τέσσερις σταθμούς. Πρώτος στη Μύκονο, 68 μίλια απόσταση. Με τις διάφορες καθυστερήσεις κατάφερε να ξεκινήσει στις 12.00. Στάθηκε τυχερός. Ένα μεγάλο πετρελαιοκίνητο καΐκι που πήγαινε στη Σάμο τον ρυμούλκησε από τη Σκάλα μέχρι τη βραχονησίδα Τράχος Πορεία 280ο .
Ώρα 12.20 άνοιξε τα πανιά του με καλό καιρό. Πορεία χωρίς πρόβλημα. Φυσικά όπως συνήθως συμβαίνει βρέθηκε κάποιο cruiser που δεν σεβάστηκε την προτεραιότητα που έχει το πανάδικο σκάφος και του έστειλε απόνερα, που το υποχρέωσαν να αλλάξει πορεία. Το επιβατηγό, παρόλο που ήταν βιαστικό, στο δρομολόγιό του έστριψε το πηδάλιο δεξιά για να ξανοιχτεί και τον ενόχλησε λιγότερο.
(Ράλλυ Αιγαίου. Φωτό Νίκος Αλευρομύτης)
Ώρα 19.00, ύστερα από επτάωρο ταξίδεμα έδυσε ο ήλιος. Άρχισε να σκοτεινιάζει. Έφερε κοντά του το φορητό προβολέα και την κόρνα για κάθε ενδεχόμενο. Άναψε τα φώτα. Άρχισε να νιώθει πόνους στην πλάτη και πρήξιμο στα πόδια. Όταν πέφτει η νύχτα, τότε θάλασσα, νησιά, βουνά, γίνονται μαύροι όγκοι. Προσμονή στο φως… Άρχισε να μιλάει μοναχός του και να κάνει υπολογισμούς. Είχε προορισμό τον Ορνό στη Μύκονο. Θα μπορούσε να απαγκιάσει σε κάποια κοντινότερη ακτή. Τη Μύκονο στις ακτογραμμές δεν τη γνώριζε. Δεν είχε και τοπικό χάρτη. Αν φουντάριζε κάπου και έπεφτε ξερός στον ύπνο δεν θα έπαιρνε χαμπάρι αν ξέσερνε η άγκυρά του και βρισκόταν καθισμένος σε βράχια.
Αναγάλλιασε όταν είδε φάρο στα δεξιά του. Πρέπει να ήταν το νησί Χταποδιά σε πλάτος 37ο 25’ Β και μήκος 25ο 35΄Α. Το είχε δει στον αγγλικό χάρτη Νο 1815 σαν Stapodia και ήταν ο ένας από τους Μελάνιους σκοπέλους των Αρχαίων. Και αργότερα ξεχώρισε αδύναμα φώτα πάνω στο νησί μα δεν ήξερε αν ήταν από Καλαφάτη, Ελιά ή Παραντάις γιατί δεν τον ενδιέφερε και κρατούσε πορεία για τον Ορνό. Παράλλαξη νησί Χταποδιά, ώρα 22.50.
Όσο περνούσε η ώρα, τον βασάνιζε η νύστα. Ένιωθε βαριά τα βλέφαρα και ανακουφιζόταν σαν έκλεινε για λίγο τα μάτια του. Νόμιζε πως τον πήρε ο ύπνος. Άρχισαν οι παραισθήσεις. Είδε, λέει μια κοπέλα ξεχασμένη από πολλά χρόνια. Ήταν ένα καλοκαίρι στη Μύκονο. Φορούσε λευκά, είχε μάτια γαλάζια και μακριά μαύρα μαλλιά. Ήρθε σαν αύρα και του μίλησε αργά:
Κουράστηκες αγόρι μου ;
Προσπάθησε να της μιλήσει αλλά το όραμα χάθηκε στο σκοτάδι. Άρπαξε την κόρνα και έριξε μια μακρόσυρτη σφυριξιά μόνο και μόνο για να συνέλθει. Η απάντηση ήρθε στο ανοιχτό VHF κανάλι 16:
Τι έγινε φίλε, πνίγεσαι νυχτιάτικα και θέλεις βοήθεια;
Ήθελε να πει ένα ψέμα, να ζητήσει μια συγνώμη. Ντράπηκε και δεν απάντησε. Έβρεξε το κεφάλι του με κρύο νερό και συνέχισε την πορεία του. Άκουσε μηχανή «ντούκου-ντούκου» και είδε πράσινο φως. ¨Ήταν ψαράδικο καΐκι. Βεβαιώθηκε από τους ψαράδες πως είχε σωστή πορεία.
Εσύ σφύριξες πριν ώρα, τον ρώτησαν;
– Όχι ένα μικρό cruiser. Μου είπε ο κυβερνήτης πως έπαιζε ο γιός του με την κόρνα. Δεν είχε και VHF ανοιχτό, απάντησε. Ευχήθηκε «καλή ψαριά» και συνέχισε για τον Ορνό.
Άνοιξε προβολέα. ΄Ωρα 01.00 φουντάρισε. Έφαγε κάτι και κοιμήθηκε.
Το υπόλοιπο ταξίδι 15 μίλια μέχρι Σύρο ήταν μέρα και άνετα. Τα 80 μίλια μέχρι Πειραιά, χωρίς κόπο. Το Σάββατο το μεσημέρι ήρθε το πλήρωμα στη Σύρο με το πλοίο και φτάσανε στο Πέραμα. Κυριακή απόγευμα στο καρνάγιο. Ταξίδι τέλος.
– Δηλαδή δεν κατάλαβα καλά, μίλησε πρώτος ο Δημήτρης. Ταξίδεψες μοναχός σου 12 ώρες, τις μισές τη μέρα. Έβλεπες γύρω και μπροστά σου πλεούμενα, βουνά, νησιά και το βράδυ φάρους και φώτα, και αυτό το λες περιπέτεια;
– Δηλαδή, συνέχισε ο Λάκης, είχες συνέχεια το στίγμα σου, μπορούσες με την ταχύτητά σου να υπολογίσεις πόση ώρα σου χρειαζόταν, πάνω στο χάρτη για να φουντάρεις και να κοιμηθείς όσες ώρες ήθελες. Είχες συντροφιά ραδιόφωνο, το VHF ανοικτό και άκουγες ομιλίες, οδηγίες και μπορούσες να μιλήσεις, να ζητήσεις βοήθεια από το θάλαμο του υπουργείου, όπου βρίσκονται στο πόδι σε 24ωρη βάση. Να σου στείλουνε περιπολικό, ακόμα και ρυμουλκό να σε πάει στο Δρομοκαΐτειο..
Τότε μίλησε ο Τζωνάκης.
– Σκέφτηκες Στέλιο μου, τους μοναχικούς ιστιοπλόους, που ταξιδεύουν μερόνυχτα, χιλιάδες μίλια μακριά από νησιά, αραξοβόλια και ανθρώπινη παρουσία, μέσα σε ένα αχανή ωκεανό; Τους μοναχικούς που είναι βρεγμένοι μέχρι κόκαλο, με μάτια πρησμένα από αϋπνία, πουντιασμένοι με ρίγη και ονειρεύονται ένα ζεστό ρόφημα; Αυτούς που έχουν την αγωνία, μήπως μέσα στην αντάρα, τους τσακιστεί το άλμπουρο και μείνουνε ξυλάρμενοι στο πουθενά; Σε αυτούς να δεις τι ονειρομαντείες φέρνει η κόπωση. Η εξουθένωση τους οδηγεί σε λάθη που μπορεί να τα πληρώσουν με τη ζωή τους!
Σε ένα αγώνα Ostar, συνέχισε ο Εφτανησιώτης, γνωστός Αμερικανός ιστιοπλόος, έφτασε μία νύχτα με πυκνή ομίχλη κοντά στο λιμάνι. Το ξεχώρισε από τα φώτα του. Μάταια προσπαθούσε να κρατήσει κανονική πορεία. Είχε αντίθετα ρεύματα και ήταν εξαντλημένος από κούραση. Κάποια στιγμή αραίωση η ομίχλη. Η ατμόσφαιρα καθάρισε λίγο. Τότε μπόρεσε να διακρίνει καλύτερα. Ο τολμηρός θαλασσοπόρος συνειδητοποίησε πως αντί να κατευθύνεται στο λιμάνι, στην είσοδό του, πήγαινε να τσακιστεί πάνω σε ένα τεράστιο, φωταγωγημένο τάνκερ!
Απόρροια κούρασης είναι και το πάθημα του Φράνσις Τσίτσεστερ το 1960, με το σκάφος του “Gypsy Moth”. Πλέοντας με λανθασμένο πλάτος, το σκάφος του «έγλειψε» την ακτή στη Νόβα Σκότια. Πάνω στο χάρτη της περιοχής, στο chart table, ήταν ένας άλλος χάρτης από τον οποίο ο Τσίτσεστερ πήρε το πλάτος λανθασμένο!
Ακόμα και η παράταση του ταξιδιού έχει επίδραση και φυσικά δημιουργεί περισσότερη κόπωση. Ένας Εγγλέζος ιστιοπλόος έκανε σε καθημερινή βάση το ταξίδι Αγγλία – Ολλανδία με σκάφος sloop σε 13 ώρες. Στο εικοστό ταξίδι του με τις ίδιες καιρικές συνθήκες έκανε 40 ώρες!
Τώρα για τις οπτασίες και τις ονειροφαντασίες έχουμε διαβάσει πολλά σε βιβλία μοναχικών ιστιοπλόων. Έχει γραφτεί πως στη μέση του έρημου Ατλαντικού ένας θαλασσοπόρος ένιωσε έντονη μυρωδιά καφέ ή μυρωδιές από φαγητά. Πολλά έχουν γραφτεί για φωνές, ονόματα, εικασίες, που αποδόθηκαν φυσικά στα παιχνίδια που κάνει ο άνεμος στα στράλια. Ο Τζόσουα Σλόκουμ, ο πρώτος ιστιοπλόος που πραγματοποίησε το Γύρο του Κόσμου, γράφει στο βιβλίο του πως στο ταξίδι του από τις Αζόρες στο Γιβραλτάρ, εξουθενωμένος αποζήτησε μια βοήθεια από το πουθενά. Ξαφνικά μέσα στην αντάρα είδε να κρατάει το πηδάλιο του “Spray” με το ένα χέρι ο πιλότος του Κολόμβου Πίντα! Στεκόταν αγέρωχος με τη φορεσιά της εποχής και αυτό τον κράτησε στα πόδια του και συνέχισε!
– Και κάτι άλλο, είπε ο Τζώνης. Δεν είναι οι φουρτούνες και οι καταιγίδες που ταλαιπωρούν και εξουθενώνουν. Είναι και οι άπνοιες που δυσκολεύουν τους θαλασσοπόρους, τους τσακίζουν κυριολεκτικά, πράγμα που δεν φαντάζεσαι. Για ένα ταλαιπωρημένο ιστιοπλόο μια αναπάντεχη μπουνάτσα είναι μια όαση στην έρημο. Μια λιπαρά γαλήνη μετά τους ανέμους και τις καταιγίδες είναι καλοδεχούμενη. Στεγνώνεις τα βρεγμένα, κοιμάσαι ήσυχος, μαγειρεύεις ζεστό φαγάκι, ψαρεύεις, διαβάζεις πάνω σε μια θάλασσα που δεν ρυτιδιάζει. Όταν όμως παραμένεις χωρίς πνοή ανέμου με τα πανιά κρεμασμένα, με ψιλοτριξίματα που δεν είναι στο χέρι σου να σταματήσεις, τότε τρελαίνεσαι! Αν είσαι σε αγώνα ή προσπαθείς να καταρρίψεις κάποιο ρεκόρ, τότε η ψυχολογική πίεση σε εξουθενώνει!
(Ράλλυ Αιγαίου.Φωτό Νίκος Αλευρομίτης)
Αυτές τις άπνοιες τις συναντάνε οι ιστιοπλόοι στη «Ζώνη Νηνεμιών» που βρίσκεται κοντά στον ισημερινό και λίγο βορειότερα. Είναι γνωστές ως Doldrums και μόνο στο Δυτικό Ειρηνικό Ωκεανό βρίσκονται νότια από τον Ισημερινό. Τα σκάφη μένουν ακίνητα για μέρες…
Η Ναόμι Τζέιμς, που έφυγε από το Ντάρμουθ στις 9/8/1977 και ξαναγύρισε, κάνοντας το γύρο του κόσμου στις 9/6/1978 σε 272 ημέρες με το σκάφος Crusader, γράφει στο βιβλίο της πως μόλις έπεσε στις άπνοιες, άρχισε να ανεβοκατεβάζει πανιά, μήπως μπορέσει να κινηθεί. Έκανε όλους τους τρελούς συνδυασμούς, αλλά δεν ξεκόλλησε. Τότε τα παράτησε και άρχισε τα ραδιοτηλεφωνήματα με τον άντρα της, το γνωστό ιστιοπλόο Ρόμπ Τζέιμς, μέχρι που ήρθε αέρας και βροχή και λυτρώθηκε.
Πιο νευρικός στάθηκε ο νεαρότερος ιστιοπλόος, που έκανε το γύρο του κόσμου, ο 16χρόνος Αμερικανός Ρόμπερτ Λη Γκράχαμ, με το σκάφος Dove. Απελπίστηκε τόσο πολύ, καθηλωμένος για μέρες, που έβαλε μια μικρή φωτιά στο σκάφος του. Μετά πήρε το μαγνητόφωνό του και άρχισε να περιγράφει τι έβλεπε και ύστερα ότι έκανε για να τη σβήσει! Ήταν και αυτό ένα δείγμα ψυχικής κόπωσης από παρατεταμένη γαλήνη!
– Λοιπόν σου φτάνουν όλα αυτά ταλαιπωρημένε;
– Ναι απάντησε ο Στέλιος όταν όμως σου τηλεφώνησα να έρθεις στην Πάτμο, να φέρουμε το σκάφος παρέα, δεν μπόρεσες.
– Φυσικά του είπε ο Τζωνάκης. Εσύ είχες ωραία οράματα. Την κοπέλα με τη χλαμύδα και τα μαύρα μαλλιά, που σε χάιδεψε και σου γλυκομίλησε. Εγώ, αν έβλεπα την πεθερά μου, τι έπρεπε να κάνω; Να πέσω στη θάλασσα;
