Περί πλευστότητας ιστιοφόρων σκαφών
Ιστιοφόρα ΣκάφηΠως θα βελτιώσετε τη συμπεριφορά του ιστιοφόρου σας
Του Σταύρου Ψαθέρη
Ίσως φαίνεται παράξενο, αλλά δεν είναι λίγες οι φορές, που σκάφη γραμμής παραγωγής έχουν κάποια σημαντικά ή όχι σχεδιαστικά λάθη. Το ιστιοφόρο είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο σε τέτοιες περιπτώσεις. Αντιδρά άσχημα, ακόμα και στο μέτριο καιρό, κουπαστάρει ή μποτζάρει με το παραμικρό φύσημα του ανέμου και, γενικά, ταλαιπωρεί τους επιβαίνοντες.
Λάθη μπορεί να υπάρχουν και στο σκάφος που χρησιμοποιούμε σχεδόν καθημερινά. Και αυτό γιατί ίσως έχει υπερβολική ιστιοφορία ή βαρύ κατάρτι και αρματωσιά ή περισσότερα από το κανονικό βάρη σε ψηλές θέσεις. Ακόμα μπορεί να μην πλέει στη σωστή ίσαλο γραμμή, πράγμα που σημαίνει ότι κάπου η μελέτη του ή η εκτέλεση της μελέτης αυτής είναι λανθασμένη. Το σφάλμα διορθώνεται είτε μικραίνοντας την ιστιοφορία του (πράγμα ασύμφορο), είτε αντικαθιστώντας τα βαριά κατάρτια με αντίστοιχα αλουμινένια ή τέλος, μεταφέροντας τα διάφορα βάρη, που έχουν τοποθετηθεί ψηλά, όσο το δυνατό πια κοντά στην περιοχή της καρίνας.
Η τοποθέτηση και η στήριξη βαρών (σαβούρας) στο εσωτερικό ενός σκάφους, που έχει προβλήματα διατοιχισμού, είναι μια λύση, αλλά αυτό δεν ενδείκνυται για σύγχρονες και σωστές μεθόδους μετασκευής ή διορθώσεων. Η πιο σωστή αντιμετώπιση τις περισσότερες φορές, είναι η αντικατάσταση της υπάρχουσας χυτοσιδηράς καρένας του σκάφους με αντίστοιχη μολυβένια (ειδικό βάρος χυτοσιδήρου 7,6 περίπου, ειδικό βάρος μολύβδου 11,3 περίπου). Φυσικά αυτή η λύση ισχύει για σκάφη που έχουν χυτοσιδηρές ή και τσιμεντένιες καρίνες. Για σκάφη με καρίνες από μολύβι, ίσως είναι πιο σωστό να τοποθετηθούν πρόσθετα βάρη, δεξιά και αριστερά της υπάρχουσας, σύμφωνα με το σχήμα 1.
Ο άκρες των πρόσθετων βαρών πρέπει να σβήνουν ομαλά πλώρα και πρύμα για να μην επηρεάζουν αρνητικά τα υδροδυναμικά χαρακτηριστικά της γάστρας. Τα πρόσθετα βάρη στηρίζονται πάνω στην υπάρχουσα καρίνα με βίδες. Στην περιοχή των κάτω άκρων της αρχικής καρίνας, που ενώνεται με τα βάρη, που προσθέτουμε, είναι φυσικό να δημιουργηθούν κενά δεξιά και αριστερά, αφού συνήθως μια καρίνα έχει καμπύλες άκρες. Οι περιοχές αυτές πρέπει να γεμισθούν με ένα κατάλληλο υλικό (συνήθως πολυεστερικό στόκο), για να μην δημιουργούνται δίνες κατά τη διάρκεια της πλεύσης. Για να στερεωθεί όμως ο πολυεστερικός στόκος σωστά με την υπόλοιπη κατασκευή, θα πρέπει να ανοιχθούν κάποιες τρύπες πάνω στα πρόσθετα βάρη (μια προσεκτική παρατήρηση στο σχήμα 1 δείχνει καθαρά τον τρόπο). Οι τρύπες αυτές θα πρέπει να έχουν ελάχιστη διάμετρο περί τα 15 χιλιοστά και βάθος γύρω στα 20 χιλιοστά, με ισαποστάσεις 50-75 χιλιοστών περίπου. Ένα καλό τρόχισμα της περιοχής της καρίνας και το τελικό φινίρισμα είναι αυτό ακριβώς που ζητάμε. Πρέπει να σημειώσουμε εδώ, ότι στις περιπτώσεις, που τα πρόσθετα βάρη ξεπερνούν συνολικά τα 100 κιλά, τότε ίσως να απαιτηθεί αντικατάσταση στις περαστές βίδες (τζαβέτες), που συγκρατούν την υπάρχουσα καρίνα με τον υπόλοιπο σκελετό του σκάφους, με άλλες μεγαλύτερης διατομής.
Αν το σκάφος δεν έχει καρίνα για έρμα και αντ? αυτής υπάρχουν εσωτερικό έρμα και παρατροπίδια ευστάθειας δεξιά και αριστερά, τότε καλό είναι τα πρόσθετα βάρη να στηριχθούν πάνω στα υπάρχοντα παρατροπίδια, όπως φαίνεται στο σχήμα 2 και εφ? όσον φυσικά τα πρόσθετα αυτά βάρη δεν επηρεάζουν τη διαγωγή του σκάφους κατά το διάμηκες.
Έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι σκάφη με παρατροπίδια ευσταθείας μπορούν να ταξιδεύουν χωρίς κανένα ιδιαίτερο πρόβλημα, ακόμα και αν προστεθούν βάρη μέχρι και 20% του βάρους του αρχικού κύριου εσωτερικού έρματος. Μια λάμα πρέπει να
τοποθετηθεί σε κάθε παρατροπίδιο, στην περιοχή στήριξής του με τον πυθμένα του σκάφους, γιατί έτσι αυξάνει η αντοχή της κατασκευής (τοπικά) και δεν μπορεί εύκολα να παραμορφωθεί. Η λάμα αυτή θα πρέπει να έχει πλάτος περίπου 75 χιλιοστά και πάχος ίσο με το πάχος του παρατροπιδίου. Η αρχή ή και το τέλος της λάμας ταπώνεται με σκληρό ξύλο και διαμορφώνεται, έτσι ώστε να σβήνει ομαλά, σε συνδυασμό βέβαια με τα παρατροπίδια. Σε άλλες περιπτώσεις ισχύει η λύση που φαίνεται στο σχήμα 3.
Εδώ αφαιρείται η υπάρχουσα καρίνα-έρμα και τοποθετούνται, μεταξύ αυτής και του κυρίως σκάφους, λωρίδες από λαμαρίνα (ειδικό βάρος λαμαρίνας 0,78 περίπου, κάτι που σημαίνει πως 1 τ.μ. λαμαρίνας, πάχους 10 χιλιοστών, έχει βάρος 78 κιλά περίπου). Φυσικό είναι σε τέτοιες περιπτώσεις να απαιτείται η αντικατάσταση των υπαρχουσών τζαβετών καρίνας με μεγαλύτερες, τόσο σε μήκος όσο και σε διάμετρο. Ένα καλό προστατευτικό αντιδιαβρωτικό χρώμα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την προστασία των ελασμάτινων λωρίδων και μάλιστα πριν από την τοποθέτησή τους στην οριστική θέση.
Αν η διαγωγή του ιστιοπλοϊκού σκάφους είναι λανθασμένη κατά το διάμηκες (το σκάφος ταξιδεύει έμπρωρο ή έμπρυμνο), τότε μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη λύση, που δίνεται στο σχήμα 4.
Τμήματα της ξύλινης καρίνας αφαιρούνται και αντικαθίστανται με χυτοσιδηρά ή μολυβένια (πλώρα ή πρύμα του υπάρχοντος έρματος για την διόρθωση του σφάλματος, ανάλογα με την περίπτωση). Στις περιπτώσεις διαμήκους διαγωγής ισχύει ό,τι αναφέραμε στα σχήματα 1 και 2 με την προϋπόθεση ότι, τα πρόσθετα βάρη θα πρέπει να στηριχθούν σε τέτοια θέση ως προς το διάμηκες, ώστε να κρατούν το σκάφος στη σωστή θέση πλεύσης. Πάντως ό,τι και αν συμβαίνει σε ένα σκάφος και ανεξάρτητα με τις πρακτικές-τεχνικές λύσεις, που δίνονται σε αυτά το άρθρο, απαραίτητη είναι η συμβουλή κάποιου ειδικού. Ο άνθρωπος αυτός θα υπολογίσει και θα προσδιορίσει την ακριβή θέση και το βάρος, που απαιτείται για κάθε περίπτωση. Πρέπει να σημειώσουμε τέλος, ότι η τοποθέτηση των πρόσθετων βαρών αυξάνει το βύθισμα και τη βρεχάμενη επιφάνεια ενός σκάφους, αυξάνοντας παράλληλα και την αντίστασή του μέσα στο νερό, επηρεάζοντας άμεσα με τη σειρά της και την ταχύτητά του με την ίδια επιφάνεια πανιών φυσικά. Από την άλλη, όμως, πλευρά επιτυγχάνεται σωστότερη πλεύση και μεγαλύτερη ασφάλεια σε άσχημο καιρό ή άγρια θάλασσα, με την προϋπόθεση να μην έχουμε ελαττώσει κατά πολύ τα έξαλα του σκάφους.
Σ.Σ.: Τα σχήματα 1, 2, 3 και 4 είναι ενδεικτικά και αναφέρονται σε ξύλινα ιστιοφόρα σκάφη. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι πιο πάνω λύσεις δεν ισχύουν για σκάφη κατασκευασμένα από άλλο υλικό. Οι αρχές είναι ακριβώς ίδιες.