Ανέλκυση & καθέλκυση

Ανέλκυση & καθέλκυση

Μερικά βασικά σημεία που αφορούν στο αρκετά βασανιστικό… ετήσιο γεγονός της συντήρησης στη στεριά

Του Μάκη Ματιάτου
Φωτο: Planaco ABEE

Σε καμία άλλη στιγμή το σκάφος μας δεν φαίνεται τόσο ευπαθές, όσο την στιγμή που βγαίνει από τη θάλασσα. Παρόλα αυτά, ποτέ άλλοτε δεν φαίνεται τόσο… τεράστιο, όσο τη στιγμή που εμφανίζεται ολόκληρο το κύτος κάτω από την ίσαλο. Είναι η στιγμή, που η μεγάλη μας ερωμένη θα δεχτεί τις περιποιήσεις μας, για να ξαναπέσει στο νερό, πιο όμορφη, ανανεωμένη και φρεσκαρισμένη και να μας ταξιδέψει με σιγουριά στον φανταστικό κόσμο της θάλασσας.

Υπάρχουν διάφοροι μέθοδοι για την ανέλκυση και καθέλκυση ενός σκάφους, δηλαδή με απλό γερανό, με travel lift, με ειδικό υδραυλικό trailer, με synchro lift κ.λπ. Το πιο βασικό σημείο, που όλοι θα πρέπει να προσέξουμε είναι οι δυνατότητες του «εργαλείου» με το οποίο το σκάφος μας θα βγει σίγουρα στη στεριά. Η ικανότητά του για ανέλκυση θα πρέπει να ξεπερνά άνετα το βάρος και τις διαστάσεις του σκάφους μας. Αυτός είναι και ο λόγος που οι δυνατότητες της μηχανής ανέλκυσης εκφράζεται πάντα σε βάρος (τόνους). Ας δούμε όμως με λίγα λόγια τις διάφορες μεθόδους ανέλκυσης και πως λειτουργούν.

Η πιο απλοποιημένη μορφή είναι αυτή του γερανού, που «βγάζει» κυρίως μικρά σε βάρος σκάφη, που στη συνέχεια μεταφέρονται πάνω σε ειδικά trailers στη θέση που θα παραμείνουν τακαρισμένα, πάνω σε ειδικές βάσεις. Είναι μια μέθοδος που εφαρμόζεται σε πολλές μαρίνες, οι οποίες διαθέτουν χερσαίο χώρο, χωρίς όμως άλλες δυνατότητες και υπηρεσίες, παρά μόνον από εξωτερικά συνεργεία.


Το travel lift είναι στην ουσία ένας μεγάλος «γερανός» σαν πύργος, που κινείται πάνω σε ρόδες. Το σκάφος μπαίνει στη νηοδόχο και πιάνεται με από ιμάντες σε ορισμένα από τον κατασκευαστή του σκάφους σημεία, ανάλογα με το μέγεθός του. Στην πιο απλή μορφή του πιάνεται και σηκώνεται με δύο ιμάντες, ο αριθμός των οποίων αυξάνεται ανάλογα με το μέγεθος για καλύτερη στήριξη της κατασκευής σε πολλά σημεία. Αφού βγει από το νερό, το travel lift μεταφέρει το σκάφος στο σημείο, όπου θα τακαριστεί και θα κάτσει πάνω σε ειδικές βάσεις στη στεριά. Επειδή ο χερσαίος χώρος κάθε ναυπηγείου είναι πολύτιμος και το πλάτος του travel lift είναι μεγάλο, σε πολλές περιπτώσεις το σκάφος εναποτίθεται πάνω σε ειδικό όχημα, που μοιάζει με σαρανταποδαρούσα, λόγω του μεγάλου αριθμού των τροχών του και στη συνέχεια «ταξιδεύει» στη στεριά μέχρι το σημείο που θα τακαριστεί και θα κάτσει πάνω στο ειδικό λίκνο.


Το υδραυλικό trailer είναι ένα σύστημα ανέλκυσης εύκολο και γρήγορο. Το σκάφος έρχεται πάνω από το trailer, η καρίνα του κάθεται στον κεντρικό άξονα, ενώ τα μαξιλάρια ελέγχονται με υδραυλικό τρόπο και έρχονται να «αγκαλιάζουν» τα ύφαλα, στηρίζοντάς το σκάφος. Στη συνέχεια, το trailer οδηγείται ρυμουλκούμενο στο χερσαίο χώρο που θα μείνει το σκάφος, όπου τακάρεται και κάθεται πάνω στις ειδικές βάσεις.


Το synchro lift είναι ένα από τα ασφαλέστερα μηχανήματα ανέλκυσης και καθέλκυσης για μεγαλύτερα σκάφη. Το synchro lift είναι στην ουσία ένα travel lift, που κινείται πάνω σε ράγες και οι οποίες εισχωρούν υπό κλίση αρκετά μέσα στη νηοδόχο. Το σκάφος έρχεται και κάθεται με την ίσαλό του πάνω σε ένα είδος «βαγονιού» και στη συνέχεια, με τη βοήθεια ιμάντων που το συγκρατούν σε κατακόρυφη θέση, το σκάφος σύρεται έξω, πάντα πάνω στο «βαγόνι», τοποθετείται πάνω σε μια ειδική «σαρανταποδαρούσα» που το «ταξιδεύει» στη στεριά, τακάρεται και στηρίζεται πάνω στις ειδικές βάσεις. Το synchro lift μπορεί ακόμα να λειτουργήσει και με ένα σύστημα από ράγες, που μπορούν να μεταφέρουν το σκάφος στη στεριά, αυτό όμως προϋποθέτει και ένα ολόκληρο δίκτυο από «σιδηροδρομικές» γραμμές, που διασχίζουν προς κάθε κατεύθυνση, πράγμα που δεν εξυπηρετεί τη διευθέτηση του χερσαίου χώρου.


Ειδικά, για παλαιότερα ξύλινα σκάφη και όχι μόνο, ο ιδανικός τρόπος ανέλκυσης είναι αυτός με synchro lift. Τα ξύλινα σκάφη γενικότερα δεν είναι σχεδιασμένα να αντέχουν την καταπόνηση της ανέλκυσης με ανυψωτικούς ιμάντες, με κίνδυνο να αδυνατίσει, να ανοίξει, ακόμα και να παραμορφωθεί το κύτος, εφόσον το υλικό κατασκευής τους δεν είναι ενιαίο. Ο κίνδυνος αυτός αποφεύγεται εφόσον η καρίνα, που είναι σχεδιασμένη να «κρατάει» το σκάφος ουσιαστικά «κάθεται» στον διαμήκη άξονα του μηχανήματος. Το σύστημα αυτό είδαμε και φωτογραφήσαμε στα Ναυπηγεία Planaco ΑΒΕΕ στην Αίγινα.

Και τώρα, το σκάφος μας είναι τελικά έξω από το νερό. Τι κάνουμε; Όποιος και να είναι ο λόγος, που ανελκύσαμε το σκάφος μας, είναι μια μοναδική ευκαιρία να επιθεωρήσουμε και εμείς τα ύφαλα, δηλαδή όλα τα τμήματά του κάτω από το ζωνάρι της ισάλου. Η πρώτη μας μέριμνα είναι μια καλή υδροβολή, όσο ακόμα το σκάφος στάζει θάλασσα. Με το νερό υπό πίεση μπορούμε να αφαιρέσουμε εύκολα και γρήγορα σχεδόν ό,τι έχει πιάσει από κάτω, καθώς οι οργανικοί μικροοργανισμοί φεύγουν ευκολότερα όσο το σκάφος μας είναι ακόμα βρεγμένο, κάτι που στα πιο παλιά χρόνια κάναμε με τη βούρτσα του καταστρώματος. Με την υδροβολή όμως αποσπώνται και τμήματα του υφαλοχρώματος, που περιλαμβάνει στοιχεία επιβλαβή για το περιβάλλον. Οι σύγχρονες επισκευαστικές βάσεις διαθέτουν σύστημα περισυλλογής και φιλτραρίσματος του νερού που πέφτει στην πίστα.


Το κάθισμα πάνω στις ειδικές βάσεις και το τακάρισμα του σκάφους είναι στη συνέχεια το ίδιο ή ακόμα πιο πολύ χρονοβόρο από την ανέλκυση. Η πείρα του προσωπικού στον τομέα αυτόν παίζει επίσης πολύ μεγάλο ρόλο για να μην «τραυματιστεί» το σκάφος, αλλά και για να στηριχτεί σωστά και σίγουρα σε σημεία που υπάρχουν εγκάρσιες ενισχύσεις και όχι στο πέτσωμα. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, ο κατασκευαστής του σκάφους δίνει τα ενισχυμένα σημεία των μπουλμέδων του σκάφους, από όπου θα πρέπει να πιαστεί από τους ιμάντες ή θα πρέπει να τοποθετηθούν οι ειδικές βάσεις και η καρίνα.


Πράγματι, είναι πολύ ενδιαφέρον πως και με πόσο λίγα σημεία στήριξης το σκάφος μπορεί να «κάτσει» όρθιο στη στεριά! Η υπερβολική στήριξη δεν είναι πάντα απαραίτητη, γιατί καλύπτει μεγαλύτερη επιφάνεια των υφάλων και δεν αφήνει περιθώρια για τις εργασίες κάτω από την ίσαλο. Όσο περισσότερα σημεία παραμείνουν καλυμμένα, τόσο περισσότερη και βιαστική θα είναι η δουλειά που θα πρέπει να γίνει, όταν το σκάφος είναι έτοιμο να πέσει ξανά στο νερό.


Από το σημείο αυτό και μετά αρχίζει και η ουσιαστική ετήσια συντήρηση του σκάφους, που για τους περισσότερους είναι μια τελετουργία. Πολλά θα πρέπει να γίνουν μέσα στο χρόνο, που το σκάφος μας θα παραμείνει έξω. Τα ναυπηγεία, που ειδικεύονται στις εργασίες αυτές είναι οι πλέον κατάλληλη σύμβουλοι και καλό είναι να συζητάμε μαζί τους την κάθε περίπτωση που αφορά το σκάφος μας. Οι λύσεις που μπορούν να μας δώσουν είναι πάντα βασισμένες στις τεχνικές γνώσεις και πείρα. Ειδικά ο έλεγχος των υφάλων και οι εργασίες που χρειάζονται είναι τα στοιχεία που μπορούμε να αντλήσουμε μέσα από μια συζήτηση με τους αρμόδιους τεχνικούς και τεχνίτες. Ας μην ξεχνάμε πως η επισκευαστική βάση που επιλέγουμε για την ετήσια συντήρηση του σκάφους μας είναι ένας πολύτιμος συνεργάτης, που θα δει και θα προλάβει κάτι, που εμείς ίσως δεν έχουμε την εμπειρία να δούμε με μια ματιά.


ΣΣ. Ευχαριστούμε τα Ναυπηγεία Planaco ABEE (Καβουρόπετρα, Αίγινα 180 10, τηλ. 22970.29040, fax 22970.27334, e-mail [email protected]) για την πολύτιμη βοήθεια και το φωτογραφικό υλικό που μας διέθεσε για το θέμα αυτό.