Υψηλή τεχνολογία στα πανιά των ιστιοπλοϊκών
Ιστιοφόρα ΣκάφηΤου Colin Anderson
Παχιά πανιά που με το βρέξιμο βάραιναν ακόμα περισσότερο, ογκώδεις ραφές, ενισχύσεις, ή ακόμα και λεπτά γαζιά ανήκουν στο παρελθόν. Τα ιστία κατασκευής 3DL σε μονοκόμματο καλούπι χωρίς καμία ραφή, αποτελούν τις ιδανικές αεροτομές, που μπορούν να μεγιστοποιήσουν την απόδοση ενός ιστιοφόρου, εξαλείφοντας σχεδόν ολοκληρωτικά τις γνωστές «απώλειες».
Δεν Θα χαρακτηρίζαμε τα πανιά 3DL πολύ καινούργια, καθώς κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά τα τελευταία χρόνια. Δεν υπάρχει αμφιβολία, ωστόσο, ότι η τεχνολογία τους δεν παύει να είναι απόλυτα πρωτοποριακή και διαρκώς εξελισσόμενη. Από το 1992 η North Sails παρουσίασε για πρώτη φορά μια επαναστατική μέθοδο κατασκευής πανιών με θερμοκόλληση. Από την εμφάνισή τους κυριάρχησαν στις ιστιοδρομίες Grand Prix σ? όλο τον κόσμο, απ? όλα τα πληρώματα του America? s Cup 2002-3, καθώς και από 11 στα 12 πληρώματα του ίδιου αγώνα το 2007. Όλα τα σκάφη που έλαβαν μέρος στον αγώνα Volvo Ocean Race 2002-3 και 2005-6 επέλεξαν πανιά 3DL της North Sails. Τον Νοέμβριο η North Sails ανακοίνωσε την κατασκευή ενός καινούργιο πανιού 3DL για την κλάση των J/24.
Όπως είπαμε, η πατέντα των 3DL ανήκει στη North Sails. Πριν απ΄ όλα όμως θα πρέπει να καταστήσουμε σαφές ότι ο όρος 3DL αναφέρεται μόνο στον τρόπο κατασκευής τους. Ξεφεύγοντας από τον παραδοσιακό τρόπο κατασκευής πανιών, συρράπτοντας δηλαδή μεταξύ τους άλλα μικρότερα κομμάτια, η μέθοδος 3DL (three dimensional laminate) εξασφαλίζει ιστία χωρίς ραφές. Πώς επιτυγχάνεται αυτό;
Ένα απλουστευμένο σχήμα στο οποίο φαίνεται καθαρά η διάταξη των ινών
Αρχικά δημιουργείται ένα σχέδιο τριών διαστάσεων, από το οποίο προκύπτει το καλούπι που ανταποκρίνεται στο πανί που θέλουμε να φτιάξουμε. Εν συνεχεία, επάνω στο καλούπι τοποθετούνται δύο films Mylar, ανάμεσα στα οποία απλώνεται κόλλα και οι ίνες από Kevlar ή από άλλο υλικό.
Επάνω στο καλούπι εφαρμόζονται τα φιλμ Mylar ανάμεσα στα οποία απλώνονται οι ίνες από Kevlar ή από άλλα υλικά.
Οι ίνες τοποθετούνται σε προεπιλεγμένο μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή σχήμα, με συγκεκριμένες διευθύνσεις, κατά τη ροή του ανέμου επάνω στα πανί. Στα σημεία του πανιού που δέχονται τις μεγαλύτερες πιέσεις μπαίνουν περισσότερες ίνες για να δημιουργούνται oι απαραίτητες ενισχύσεις, ενώ όπου οι πιέσεις είναι μικρότερες, οι ίνες αραιώνονται ανάλογα. Κατόπιν τα films και οι ίνες συμπιέζονται σε κενό αέρος και η κόλληση ολοκληρώνεται με θερμότητα. Μετά την απομάκρυνση του καινούργιου υλικού που προκύπτει από το καλούπι, έχουμε το πανί που ανταποκρίνεται τέλεια στις ανάγκες μας.
Το λαμινάρισμα 3DL στον ίδιο χώρο επιτρέπει τον ακριβή έλεγχο στην ανάπτυξη και παραγωγή των ειδικών φιλμ που χρησιμοποιούνται στην τεχνολογία 3DL
Τα πλεονεκτήματα που παρουσιάζουν έναντι των συμβατικών πανιών είναι το μικρό βάρος, η τέλεια κατανομή των ενισχύσεων στα σημεία όπου χρειάζεται και κατά συνέπεια η τέλεια απόδοσή τους. Τα υλικά και η απόλυτα ελεγχόμενη πυκνότητα των ινών εξασφαλίζουν στο πανί τύπου 3DL πολύ λιγότερο βάρος (έως 20 με 30%) σε σύγκριση με το αντίστοιχο συμβατικό πανί. Αυτό συνεπάγεται μεγαλύτερη ευκολία κατά τη μεταφορά, αλλά και το βιράρισμά του, και όλοι ξέρουμε τι σημαίνει αυτό για ένα αγωνιστικό σκάφος ή ακόμα και στην περίπτωση ενός πολύ μεγάλου μεγέθους πανιού για σκάφος κρουαζιέρας. Στα σημεία όπου το πανί δέχεται τις μεγαλύτερες πιέσεις μπορούμε να το ενισχύσουμε αναλόγως. Αυτό είναι κάτι που μπορούμε και να το δούμε, καθώς εύκολα διακρίνονται τα σημεία με τη μεγαλύτερη πυκνότητα των ινών και τα άλλα με τη μειωμένη, που είναι σχεδόν διάφανα. Επίσης, η ροή του ανέμου δεν εμποδίζεται από καμία ραφή σοφράνο ή σταβέντο, επιτυγχάνοντας έτσι την τέλεια απόδοση. Δεν πρόκειται για υπερβολή, καθώς όλοι γνωρίζουμε ότι τα αγωνιστικά σκάφη αποφεύγουν ακόμα και τη μουράβια στη γάστρα τους για μικρότερες τριβές. Όταν, λοιπόν, θέλουμε ν αποφύγουμε κάθε δυνατή απώλεια, η έλλειψη των ραφών αντίστοιχα και από τα πανιά είναι υπολογίσιμη.
Κάθε ιστίο 3DL θερμαίνεται στο καλούπι και μετά την επεξεργασία γίνονται οι τελικές λεπτομέρειες πριν χρησιμοποιηθεί
Μια εύλογη ερώτηση είναι αν μπορούν να γίνουν διορθώσεις στο σχήμα με το τριμάρισμα. Μιλώντας για πανί από καλούπι, δημιουργείται η εντύπωση ότι πρόκειται για ένα σχήμα που δεν επιδέχεται αλλαγές. Παρόλα αυτά, τα πανιά τύπου 3DL τριμάρονται κανονικά όπως όλα τα άλλα. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την κάμψη του καταρτιού για το sag στον πρότονο και να πάρουμε το outhaul ή το Cunningham, όπως συνήθως κάνουμε. Όμως, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι για να τριμάρουμε απαιτείται πολύ μικρότερη πίεση, σε σχέση με άλλα πανιά, ενώ το αποτέλεσμα είναι φυσικά το ανάλογο.
Οι ίνες για όλα τα πανιά 3DL στεγνώνουν σε φούρνους και φυλάσσονται πριν να γίνουν οι στρώσεις, ώστε να εξαλειφθεί κάθε ίχνος υγρασίας.
Άλλη μια ερώτηση θα ήταν «υπάρχει περιορισμός στις εντάσεις του ανέμου, στις οποίες μπορούν να ανταπεξέλθουν»; Η απάντηση είναι απλή. Φυσικά και δεν υπάρχει, αρκεί να έχουμε το κατάλληλο πανί για τον ανάλογο καιρό. Αυτό σημαίνει ότι, όπως ακριβώς γίνεται και με τα συμβατικά, μπορούν να κατασκευαστούν πανιά διαφορετικής πυκνότητας για τις αντίστοιχες καιρικές συνθήκες. Υπάρχουν δηλαδή 3DL για άπνοια, για ελαφρύ άνεμο, αλλά και για πολύ δυνατότερες εντάσεις. Δεν είναι δυνατόν να περιμένουμε να ταξιδέψουμε με ένα πανί 3DL light όταν φρεσκάρει, όπως ποτέ δεν θα το κάναμε και με οποιοδήποτε άλλο. Άρα μπορούμε να ταξιδέψουμε με πανιά 3DL με οποιονδήποτε καιρό, με την προϋπόθεση φυσικά να κάνουμε τη σωστή χρήση.
Το νέο με την κυρτή επιφάνεια σύστημα μεταφοράς της θερμότητας βελτιώνει ακόμη περισσότερο τον έλεγχο στη δημιουργία των στρώσεων
Είναι γεγονός ότι παρατηρώντας ένα πανί 3DL, ιδιαίτερα όταν είναι για ελαφρείς καιρούς, δίδεται η εντύπωση ότι πρόκειται για κάτι πολύ ευαίσθητο και λεπτεπίλεπτο. Και όμως θα μπορούσαμε να πούμε ότι το πανί 3DL είναι πιο ανθεκτικό από το αντίστοιχό του -φυσικά- συμβατικό πανί. Δεν χωρά αμφιβολία, όμως ότι όσο πιο μεγάλη είναι η καταπόνηση, τόσο πιο πυκνές ίνες Kevlar ή άλλου υλικού απαιτούνται, ώστε να δημιουργηθεί το αντιστοίχως ανθεκτικό πανί. Παρόλα αυτά ο ήλιος τα επηρεάζει και θα ήταν καλό να τοποθετούνται ακριβώς την ώρα που θα ταξιδέψουμε και μόλις καταπλεύσουμε στον προορισμό μας να φυλάσσονται ή να καλύπτονται αμέσως, ελαχιστοποιώντας έτσι την έκθεσή τους στον ήλιο. Αυτό φυσικά δεν αναφέρεται ως μειονέκτημα, καθώς είναι γνωστό, ότι και όλα τα υπόλοιπα πανιά «υποφέρουν» από την παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο ή την αλμύρα και μάλιστα -κατά κανόνα- στις ραφές τους.
Η μικρογραφία καλουπιού μειώνει ριζικά το χρόνο που θα χρειαζόταν για τις δοκιμές των συνδυασμών των φιλμ και ινών
Μέχρι τώρα είχαμε πραγματικά συνηθίσει να συνδέουμε τα λεγόμενα «εξωτικά» υλικά με τις αγωνιστικές επιδόσεις. Και όμως, τα πανιά 3DL είναι κατάλληλα για κάθε χρήση. Η North Sails έχει φτιάξει πανιά 3DL για σκάφη κρουαζιέρας, αυξάνοντας την προστασία τους από τις ακτίνες UV και την αντίστασή τους στα γδαρσίματα. Μάλιστα έχει πειραματιστεί στη χρήση 3DL πανιού από Kevlar επάνω σε σύστημα furling για δύο σεζόν, από την οποία το πανί αντεπεξήλθε επιτυχώς. Άλλωστε, από τη στιγμή που τα πανιά 3DL αντέχουν στις συνθήκες μεγάλων, δύσκολων και επίπονων αγώνων είναι κάτι περισσότερο από αναμενόμενο να είναι ανθεκτικά στη χρήση της κρουαζιέρας. Με λίγα λόγια, το μικρό τους βάρος, η ανθεκτικότητα και το γεγονός ότι επισκευάζονται και είναι εύχρηστα δεν αποτελεί δέλεαρ μόνο για τους ιστιοπλόους αγώνων, αλλά και για εκείνους της κρουαζιέρας.