Ταξίδεμα σκάφους κόντρα στον καιρό

Σκέψεις και παρατηρήσεις για το ταξίδεμα του σκάφους με κακοκαιρία

Του Μάκη Ματιάτου

Η πλειονότητα των σύγχρονων ταχύπλοων σκαφών αναψυχής σχεδιάζεται με διαφορετικά κριτήρια που δεν έχουν σχέση με την παλιά φόρμουλα της ισάλου. Άλλωστε, το ζητούμενο για τις επιδόσεις είναι η μείωση της αντίστασης, πράγμα που επιβάλλει το πλανάρισμα του σκάφους. Ποιες όμως είναι οι επιπτώσεις στην πλεύση όταν πέσουμε σε καιρό;

Η ταχύτητα είναι η δικλείδα ασφαλείας για ένα μηχανοκίνητο σκάφος, γιατί μειώνει σημαντικά την πιθανότητα να ταξιδέψουμε για πολύ κάτω από σκληρές συνθήκες. Με ένα γρήγορο σκάφος μπορούμε να αποφύγουμε την κακοκαιρία και ακόμα να «τρέξουμε» να βρούμε κάποιο απάγκιο. Η υψηλή ταχύτητα και το πλανάρισμα απαιτούν chines με επίπεδο κάτω τμήμα στη γάστρα ή με V κάποιων μοιρών. Οι σύγχρονοι κινητήρες προσφέρουν αρκετά μεγάλη ισχύ και διαθέτουν μικρότερο βάρος. Έτσι ένα ελαφρύ σκάφος μπορεί να σηκωθεί στην επιφάνεια εύκολα και γρήγορα και να ταξιδέψει σχεδόν σαν μια ιστιοσανίδα, ξεφεύγοντας από τη γνωστή μας σχέση ταχύτητας/μήκους ισάλου.

Το ταχύπλοο αποκτά ένα πολύ σημαντικό στοιχείο ευστάθειας από τις υδροδυναμικές δυνάμεις πάνω στο νερό, ξεφεύγοντας από τη φυσική εγκάρσια ευστάθεια. Το σκάφος προσφέρει εξαιρετική αρχική ευστάθεια που οφείλεται στην επιπλέον πλευστότητα που εξασφαλίζουν τα chines χρειάζεται όμως μεγάλη προσοχή όταν έχουμε τον καιρό στην μπάντα. Αν κάποιο κύμα μας κουπαστάρει πολύ, η επαναφορά του δεν είναι άμεση, όπως θα συνέβαινε με άλλες γάστρες.

Άλλο ένα στοιχείο που απαιτείται για το πλανάρισμα είναι το όσο γίνεται πιο ελαφρύ βάρος του σκάφους. Η μελέτη και η σχεδίαση ενός γρήγορου σκάφους απαιτεί μικρό βάρος και παράλληλα καλή ενίσχυση για να μπορέσει να αντεπεξέλθει στα χτυπήματα στο κύμα. Το ελαφρύ σκάφος δεν είναι μειονέκτημα, γιατί προσφέρει θετικά στην καλή πλευστότητα αλλά και στην ικανότητα του να ταξιδεύει καλά.
Βέβαια, θα πρέπει να γνωρίζουμε πως σε πολύ κύμα από την πλώρη υπάρχει περίπτωση να αναγκαστούμε να μειώσουμε ταχύτητα ακόμα και να ταξιδέψουμε σε συμβατική πλεύση χωρίς να πλανάρουμε. Σ? αυτή την περίπτωση οι υδροδυναμικές δυνάμεις εξαφανίζονται μαζί με την ευστάθεια που προσφέρουν.

description

Η καλύτερη απόδοση όταν πλανάρουμε, επιτυγχάνεται με μια όσο πιο επίπεδη γάστρα. Στην περίπτωση αυτή θα χρειαζόταν και μια θάλασσα λάδι, διαφορετικά θα έπρεπε να αντέξουμε και τα χτυπήματα, αλλά και την έλλειψη ευστάθειας πορείας αφού δεν θα μπορούσαμε να τιμονέψουμε σε ευθεία λόγω της πλαγιολίσθησης. Ένας Αμερικάνος σχεδιαστής ο Ray Hunt, πατέρας της γάστρας βαθέος V έδωσε τη λύση, που αργότερα η Bertram υιοθέτησε στα σκάφη της. Για να πλανάρει ένα σκάφος με βαθύ V χρειάζεται σίγουρα μεγαλύτερη ισχύ στους κινητήρες, αλλά προσφέρει άνεση στο ταξίδι κόντρα στο κύμα, απείρως καλύτερη ευστάθεια πορείας και ασύγκριτα γλυκιά πλεύση με όλα τα στοιχεία του καλοτάξιδου σκάφους. Φυσικά, κανένας τύπος σκάφους μηχανοκίνητου ή ιστιοφόρου δεν προσφέρει εύκολο ταξίδεμα κόντρα στον καιρό, απλά το βαθύ V μας δίνει τη δυνατότατα να ταξιδέψουμε πιο γρήγορα. Σε κλειστές θάλασσες και λίμνες όπου το κύμα δεν δημιουργεί πρόβλημα, οι επίπεδες γάστρες κυριαρχούν απ? όλες τις απόψεις, αλλά στην ανοιχτή θάλασσα μόνο μια γάστρα με βαθύ V μπορεί να ταξιδέψει με άνεση και ασφάλεια.

Τα προβλήματα που μπορεί να ανακύψουν σε σκάφη επιδόσεων που ταξιδεύουν με κακοκαιρία δεν σημαίνουν πως το σκάφος δεν είναι αξιόπλοο, ειδικά όταν ταξιδεύει συντηρητικά με ελεγχόμενα ταχύτατα. Το παν είναι να ξέρουμε πότε πρέπει να κόψουμε στροφές και ο καλός ο καπετάνιος πάντα γνωρίζει. Γενικά θα λέγαμε πως οι παραδοσιακές γάστρες μηχανοκίνητων αλλά και ιστιοφόρων με καρίνα και έρμα αλλά και με «πλούσιο» πλάτος μπορούν να επιβιώσουν σχεδόν κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες καιρού, υπό προϋποθέσεις. Όλα εξαρτώνται από τη λογική, την πείρα και φυσικά από το να μην αφήσουμε το κύμα να πέσει ή να σκάσει στην μπάντα μας.

Θα πρέπει να πούμε εδώ πως όσο μεγαλύτερο είναι το σκάφος τόσο πιο αξιόπλοο είναι κάτω από ακραίες καιρικές συνθήκες. Ένα μηχανοκίνητο σκάφος 35 ποδών μπορεί να ταξιδέψει με δυσκολία αλλά με ασφάλεια κόντρα στον καιρό με δύναμη 7. Αν ο καιρός συνεχίσει να γίνεται και να φτάνει τα 8 με 9 δύναμη, το πιο λογικό είναι να προσπαθήσει να γυρίσει τον καιρό στη μάσκα μέχρι να βρει κάποιο απάγκιο, χαμηλώνοντας ακόμα την ταχύτητά του ή καλύτερα και αν χρειαστεί σβήνοντας τη μία μηχανή για εξοικονόμηση καυσίμων, αν υπάρχει πρόβλημα. Με τέτοιες συνθήκες, όσο μεγαλύτερο είναι το σκάφος, τόσο πιο πολύ μειώνεται ο κίνδυνος και βελτιώνονται οι συνθήκες της πλεύσης. Αν και ποτέ δεν μου έτυχε να ταξιδέψω με πραγματικά ακραίες συνθήκες με μηχανοκίνητο σκάφος, δεν θα μπορούσα να πω εδώ αν είναι καλύτερα να ταξιδεύεις μπροστά ή πίσω από το κύμα. Η λογική μου λέει πως είναι καλύτερα να κρατήσει κανείς τόση ταχύτατα όση για να ταξιδεύει πίσω από το κύμα, δηλαδή να ανεβαίνει στο κύμα και να κρατιέται εκεί χωρίς να ξεπερνά την κορυφή του, σε έναν συντονισμό. Όλα, βέβαια εξαρτώνται από τις συνθήκες της στιγμής. Το να γυρίσει κανείς και να προσπαθήσει να πάρει τον καιρό στα πρύμα είναι κάπως επικίνδυνο και χρειάζεται ιδιαίτερη εμπειρία για να μην φέρει το κύμα στην μπάντα και να αναποδογυρίσει.

Με χαρά μας βλέπουμε κάθε χρόνο πολλά νέα μοντέλα σκαφών, μερικά πρωτοποριακά σε σχεδίαση. Η πρόοδος είναι δεδομένη, εκείνο όμως που δεν είναι απόλυτα σίγουρο είναι η αξιοπλοΐα τους. Μερικά μπορούν να θεωρηθούν άψογα και πραγματικά πρωτοποριακά στην κατηγορία τους. Η διαφοροποίηση λόγω marketing είναι επιβεβλημένη εφόσον η μελέτη του σκάφους είναι προσεγμένη. Υπάρχουν όμως και αρκετές περιπτώσεις μικρών κυρίως μηχανοκίνητων σκαφών αναψυχής, που δεν θα μας έβρισκαν σύμφωνους από πλευράς ασφάλειας αν έπεφταν σε κακές συνθήκες στη θάλασσα. Δυστυχώς, δεν υπάρχει κάποια φόρμουλα για να μπορέσουμε να τα αξιολογήσουμε εύκολα. Μόνον η δοκιμή τους σε κλασικές συνθήκες θα μπορούσε να μας δώσει κάποιες ενδείξεις που θα χτυπήσουν… καμπανάκι. Σαν γενικό κανόνα θα επαναλαμβάναμε κάτι που είπαμε παραπάνω. Το σκάφος δεν θα πρέπει να είναι βαρύτερο απ? όσο χρειάζεται. Επιπλέον, θα συνιστούσαμε όχι υπερβολές σε μεγάλες χωρητικότητες δεξαμενών και υπερβολικό αριθμό βαρέος εξοπλισμού, ατέλειωτα μέτρα χοντρής καδένας στο στρίτσο και άλλες υπερβολές που πολλές φορές συναντάμε σε μικρά σκάφη. Κάποτε, κάποιος επίδοξος νέος yachtsman υπέγραφε την απόκτηση ενός σκάφους 35 ποδών. Επειδή την εποχή εκείνη περίμενε και την έλευση του πρώτου του παιδιού, ήθελε το σκάφος του να έχει όσο γίνεται περισσότερο νερό και επέμενε στην προσθήκη μιας ακόμα δεξαμενής νερού. Η απάντησή μου ήταν πως δεν ήταν δυνατόν, όχι μόνο για το βάρος αλλά και για το ζύγισμα του σκάφους. Για να ξεπεράσω με χιούμορ την επιμονή του είπα: «Εσύ είσαι βιοτέχνης και φτιάχνεις πουκάμισα. Αν σου ζητούσα να μου κάνεις ένα πουκάμισο με τρία μανίκια τι θα μου έλεγες». Το γέλιο του με διαβεβαίωσε πως πείστηκε.