Power Trim & Tabs – Μια σύντομη γνωριμία με τα χειριστήρια του σκάφους

Μια σύντομη γνωριμία με τα χειριστήρια του σκάφους

Του Γρηγόρη Χατζηπαναγιώτη

Το μηχανοκίνητο σκάφος θεωρείται «εύκολο» στο ταξίδεμά του, σε σχέση με το ιστιοφόρο, που απαιτεί ιδιαίτερες γνώσεις τριμαρίσματος των πανιών. Και όμως, το «τριμάρισμα» ενός μηχανοκίνητου χρειάζεται κάποιες επιπλέον γνώσεις της λειτουργίας των «χειριστηρίων» του, που δεν είναι άλλα από το “trim” του ποδαριού της εξωλέμβιας ή εσω-εξωλέμβιας και βέβαιαa των tabs.

Δεν νοείται ταχύπλοο σκάφος χωρίς το ένα τουλάχιστον από τα δύο βασικά χειριστήριά του, το power trim και τα trim tabs. Χωρίς αυτά, κανένα
μηχανοκίνητο δεν μπορεί να εκμεταλλευθεί απόλυτα το πλεονέκτημα του
πλαναρίσματος, άρα και της ταχύτητας, της οικονομίας στα καύσιμα, της απαλής πλεύσης και της ευκολίας των χειρισμών κάτω από ειδικές συνθήκες.

Βασικά, ο συνδυασμός των δύο χειριστηρίων αφορά στα σκάφη με εξωλέμβιες ή εσω-εξωλέμβιες, μια και power trim δεν μπορεί να υπάρξει στην περίπτωση εσωλεμβίων. Ας εξετάσουμε λοιπόν στο θέμα μας αυτό και τα δύο
όργανα, ταξινομώντας τον τρόπο, που λειτουργούν σε κάθε περίπτωση, αλλά και σημειώνοντας βασικά σημεία της λειτουργίας τους.

Power Trim
Το power trim μιας μηχανής δεν κάνει τίποτε άλλο από το να τριμάρει ή να ευθυγραμμίζει το πόδι της πάνω ή κάτω, ανάλογα με τις ανάγκες. Η αλλαγή της ευθυγράμμισης αλλάζει αντίστοιχα και τη γωνία της ωστικής ροής της προπέλας και αυτή με τη σειρά της ευθυγραμμίζει το σκάφος μας. Τραβώντας το πόδι μέσα, η πλώρη κατεβαίνει (σχήμα 1) και αντίστοιχα βγάζοντας το πόδι έξω, η πλώρη μας ανασηκώνεται (σχήμα 2).




Όταν ξεκινάμε, η σωστή τακτική είναι να έχουμε τραβηγμένο το πόδι μέσα. Αυτό θα κατευθύνει τη ροή της προπέλας κατά τέτοιο τρόπο, ώστε το σκάφος να φτάσει εύκολα στο πλανάρισμα (σχήμα 3).



Αφού βρεθούμε στην κατάσταση αυτή, τότε αρχίζουμε σταδιακά να βγάζουμε λίγο-λίγο το πόδι έξω, μέχρι να «πιάσουμε» την ταχύτητα, με την οποία θέλουμε να ταξιδέψουμε (σχήμα 4).





Το ταχύπλοο σκάφος μπορεί να κινηθεί και να ταξιδέψει «απαλά», εφόσον μάθουμε να χρησιμοποιούμε καλά το power trim της μηχανής. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα κακού τριμαρίσματος είναι η τάση της πλώρης να ανεβοκατεβαίνει, κάτι σαν ένα «δελφίνισμα» ή καλύτερα σαν κάθετο «κοσκίνισμα» (σχήμα 5). Στην περίπτωση αυτή, επιβάλλεται να ρυθμίσουμε πιο προσεκτικά το trim για να ευθυγραμμίσουμε καλύτερα το σκάφος μας. Με κατάλληλη θέση του trim, το ταχύπλοο θα ταξιδέψει πολύ πιο ομαλά (σχήμα 6). Ας μην ξεχνάμε πως η καλή «ζυγοστάθμιση» του σκάφους, με το power trim, συμβάλλει στην οικονομία στα καύσιμα, στην άνετη και ομαλή πλεύση, ακόμα και στην ασφάλειά μας, όταν πέσουμε σε καιρό. Όπως όλα τα ενδεικτικά των οργάνων, έτσι και αυτό του trim δείχνει απλά μια κατά προσέγγιση γωνία του ποδαριού, άρα θα πρέπει να πειραματισθούμε πρώτα, για να βρούμε την κατάλληλη γωνία, ανάλογα με τις συνθήκες της θάλασσας, που ταξιδεύουμε.



Στη χρήση τώρα του χειριστηρίου, πατάμε το κουμπί για δυο περίπου δευτερόλεπτα και περιμένουμε να δούμε τη διαφορά του τριμαρίσματος στην πλεύση μας. Αν χρειάζεται και άλλο, πατάμε για άλλα δυο δευτερόλεπτα. Δεν εξυπηρετεί να πάμε αμέσως στην «άλλη» γωνία, γιατί δεν ξέρουμε αν είναι και η σωστή. Εδώ Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι, η ευθυγράμμιση του σκάφους δεν είναι πάντα μια συγκεκριμένη γωνία στο ποδάρι. Εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τον αριθμό των ατόμων πάνω στο σκάφος, αλλά και από τα καύσιμα, που μεταφέρουμε. Ας μη ξεχνάμε πως τα καύσιμα λιγοστεύουν, καθώς ταξιδεύουμε, άρα το βάρος αλλάζει, με συνέπεια να μεταβάλλεται και η ευθυγράμμιση. Αυτό σημαίνει απλά πως μετά από λίγο, θα πρέπει να ξανατριμάρουμε.

Trim Tabs

Τα χειριστήρια αυτά δεν τριμάρουν μόνο το σκάφος πλώρα πρύμα, αλλά και δεξιά – αριστερά, λειτουργώντας μαζί ή μεμονωμένα. Το μόνο κακό, ή καλύτερα εκείνο, που προκαλεί σύγχυση είναι τα «κουμπιά» τους, που ανάλογα με τον κατασκευαστή των οργάνων, μπορεί να δείχνουν το ίδιο πράγμα με διαφορετική ένδειξη. Για παράδειγμα, τα χειριστήρια στο σχήμα 7



δείχνουν και τα δύο την ίδια ένδειξη, δηλαδή την αριστερή μάσκα κάτω, όπως φαίνεται στο σχήμα 8. Φροντίζουμε λοιπόν να εξοικειωθούμε καλά με τα ενδεικτικά του οργάνου, πριν επιχειρήσουμε να ταξιδέψουμε. Για λόγους ευκολίας, θα προτείναμε την ένδειξη bow-up και bow-down, που είναι τυφλοσούρτης για τον καθένα.
Η χρησιμοποίηση των trim tabs γίνεται πάντα ανάλογα με τις συνθήκες και ανάγκες.



Για παράδειγμα, όταν ξεκινάμε αναπτύσσοντας ταχύτητα για πλανάρισμα, δεν θα πρέπει να κατεβάζουμε τα tabs, παρά μόνο στην περίπτωση, που θέλουμε να βοηθήσουμε τη βαριά πρύμη μας να
ανασηκωθεί πιο εύκολα. Ας μην ξεχνάμε πως τα tabs αρχίζουν να λειτουργούν αποδοτικά σε ταχύτητες πάνω από 15 κόμβους και μόνο τότε επηρεάζουν θετικά την κατανάλωση σε καύσιμα (σχήμα 9).



Όπως με το power trim, έτσι και με τα trim tabs θα πρέπει να πειραματιζόμαστε, κατεβάζοντάς τα, για να βρούμε την ιδανική θέση, που θα μας δώσει τη σωστή πλεύση. Επιβάλλεται να θυμόμαστε πάντα πως «tabs κάτω» σημαίνει «πλώρη κάτω» και αντιστρόφως. Επίσης θα πρέπει να έχουμε στο νου μας πως «δεξί tab κάτω» σημαίνει «αριστερή μπάντα κάτω» και αντιστρόφως.
Σε πολλές περιπτώσεις χρησιμοποιούμε τα tabs και στην εγκάρσια ζυγοστάθμιση του σκάφους, είτε για να το κρατήσουμε στο φυσικό του επίπεδο, είτε για να περιορίσουμε τους κλυδωνισμούς (μπότζι), λειτουργώντας τα σαν σταθεροποιητικά πτερύγια (stabilizers). Με τον καιρό στην μπάντα, το σκάφος μποτζάρει, πως είναι φυσικό (σχήμα 10).




Για να
περιορίσουμε το μπότζι κατεβάζουμε το προσήνεμο tab για να μας κρατήσει (σχήμα 11). Ακόμα και με ήρεμη θάλασσα, αλλά με πολύ αέρα, όταν δηλαδή ταξιδεύουμε στην υπήνεμη πλευρά κάποιου νησιού, πίσω από το οποίο απαγκιάζουμε, το ταχύπλοο τείνει να ταξιδεύει με μια σχετική κλίση προς τον άνεμο. Και σε αυτή την περίπτωση κάνουμε χρήση του προσήνεμου tab (σχήμα 11).




Με τον καιρό από την πλώρη, τα tabs είναι απαραίτητα. Αν δεν τα έχουμε κατεβασμένα, η πλώρη μας ανασηκώνεται και το σκάφος χτυπάει στο κύμα (σχήμα 12). Κατεβάζοντάς τα, κατεβαίνει και η πλώρη μας, που τώρα δέχεται το κύμα με το στενό τμήμα της γάστρας, «σκίζοντάς» το, οπότε και δεν χτυπάει (σχήμα 13). Με τον καιρό από την πλώρη καλό είναι να μην κοντράρουμε το κύμα, όταν αυτό είναι μεγάλο (σχήμα 14).





Ο καλύτερος και πιο λογικός τρόπος είναι να παίρνουμε τον καιρό στη μάσκα, ταξιδεύοντας ζικ-ζακ (σχήμα 15) και αποφεύγοντας τις κορυφές, που σκάνε. Ας το παρομοιάσουμε με το ανέβασμα μιας μεγάλης ανηφόρας, που αν την περπατήσουμε ζικ-ζακ, θα κουραστούμε λιγότερο. Με τον καιρό από την πρύμη έχουμε πάντα τα tabs ανασηκωμένα (σχήμα 16). Με το ταξίδεμα αυτό, παραμένει και η πλώρη μας ανασηκωμένη, οπότε δεν κινδυνεύουμε να «καρφωθεί» στο νερό. Η συγκεκριμένη πλεύση είναι ίσως η πιο δύσκολη με φουρτουνιασμένη θάλασσα και απαιτείται πολύ καλό τιμόνεμα, για να αποφύγουμε το broach. Η σωστή χρησιμοποίηση των tabs και του trim θα έχει σαν αποτέλεσμα το «γλυκό» ταξίδεμα, χωρίς κτυπήματα, άριστη εγκάρσια και διαμήκη ευστάθεια, μεγαλύτερη ταχύτητα με μικρότερη κατανάλωση καυσίμων και βέβαια το σημαντικότερο, ασφάλεια στη φουρτούνα.