Συστήματα και παραλλαγές μετάδοσης κίνησης στο σκάφος
Μέρος Α!
Pods: Inboard Performance System (IPS) της Volvo
Του Μάκη Ματιάτου
Πριν πολλά-πολλά χρόνια, το κάθε λογής σκάφος, για να κινηθεί στο νερό χρειαζόταν μια μηχανή, μια προπέλα και ένα σύστημα, που θα μετέδιδε την κίνηση από τη μηχανή προς την προπέλα. Για τις μηχανές και τις προπέλες έχουμε πει πολλά μέχρι τώρα. Εδώ, θα μας απασχολήσουν οι παραλλαγές στα διάφορα συστήματα μετάδοσης, που μεταφέρουν τη «δύναμη» της μηχανής στην προπέλα και κάνουν το σκάφος να κινείται.
Και πριν πάμε στα ήδη περισσότερο γνωστά συστήματα, ας δούμε το τελευταίο και πιο σύγχρονο στο σκάφος αναψυχής, το Inboard Performance System, γνωστότερο ως Volvo Penta IPS. Στα μεγαλύτερα πλοία, η παραλλαγή αυτή δεν είναι καινούρια. Πολλά εμπορικά και άλλα πλοία χρησιμοποιούν ήδη τα propeller pods για την κίνησή τους. Το «Queen Mary II» για παράδειγμα έχει σαν μέσω κίνησης τα pods. Τί είναι όμως τα pods; Πρόκειται για «ποδάρια», όπως αυτά των έσω-έξω, που όμως δεν «βγαίνουν» στην πρύμη του σκάφους, αλλά από κάτω, στα ύφαλα. Και εδώ αρχίζουν οι διαφοροποιήσεις, που κάνουν τη διαφορά.
Το IPS της Volvo, με την πρώτη ματιά δίνει την εντύπωση μια συνηθισμένης Duo Prop stern drive, που αντί να «βγαίνει» πρύμα, το ποδάρι τοποθετείται στη γάστρα, κάτω από τη μηχανή. Το πιο παράξενο, όμως είναι πως οι προπέλες «βλέπουν» ανάποδα, δηλαδή είναι προσανατολισμένες προς την πλώρη.
Είναι γεγονός πως οι διάφοροι τύποι σκαφών, sports cruisers, sport fishing, flybridge και άλλα, όταν ταξιδεύουν με ταχύτητες μεγαλύτερες των 30 κόμβων, το συμβατικό σύστημα με τους άξονες αρχίζει να «χάνει» στις περιοχές των μεγάλων ταχυτήτων. Το σύστημα IPS της Volvo έρχεται να καλύψει ουσιαστικά το κενό στο χώρο, προσφέροντας λύσεις για σκάφη πλαναρίσματος από 30 μέχρι 50 πόδια σε μήκος, με δίδυμες εγκαταστάσεις μηχανών. Ας δούμε, λοιπόν, όσο γίνεται πιο απλοποιημένα που και κατά πόσο διαφέρει από τα υπόλοιπα συστήματα:
Δεν υπάρχει ανάγκη για πηδάλια, όπως και στις έσω-έξω, εφόσον μπορούμε να αλλάξουμε την κατεύθυνσή μας προσαρμόζοντας τη θέση των ποδαριών. Η ευελιξία και η ικανότητα ελιγμών με ένα τέτοιο σύστημα είναι αδιαμφισβήτητη, σε σχέση με άλλα συστήματα μετάδοσης. Η έλλειψη των πηδαλίων μειώνει και την αντίσταση τριβής του σκάφους.
Η κατεύθυνση της ροής της προπέλας είναι παράλληλη προς το σκάφος, σε αντίθεση με τα διάφορα αξονικά συστήματα, που «στέλνουν» τη ροή προς τα κάτω, λόγω της γωνίας του άξονα.
Οι προπέλες «βλέπουν» πλώρα. Λειτουργούν σαν αντλίες «ρουφώντας» το νερό από πλώρα και «σπρώχνοντάς» το πρύμα. Το νερό, που φτάνει από πλώρα στις προπέλες είναι «καθαρό» από δίνες, πράγμα που κάνει τις Duo Prop να «δαγκώνουν» καλύτερα.
Οι εξαγωγές και τα καυσαέρια οδηγούνται μέσα από τα ποδάρια και φεύγουν με τη ροή από τις προπέλες μέσα στη θάλασσα.
Η τοποθέτηση των μηχανών χαμηλά επιτρέπει την αύξηση του κέντρου βάρους του σκάφους εκεί που χρειάζεται, αλλά και προσφέρει λύσεις και μεγαλύτερο χώρο ενδιαίτησης στο εσωτερικό, εφόσον δεν υπάρχει αξονικό σύστημα.
Συγκριτικά με άλλα συμβατικά αξονικά συστήματα, το IPS προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα. Είχα την τύχη να γνωρίσω και να δοκιμάσω το IPS της Volvo πριν ακόμα βγει στο εμπόριο. Είχα, επίσης την ευκαιρία να δω και να δοκιμάσω ένα ζευγάρι σκαφών (ίδιο μοντέλο σκάφους και μηχανές ίδιας ισχύος) που το ένα είχε συμβατικό αξονικό σύστημα και το άλλο το IPS. Η αίσθηση της διαφοράς ήταν πραγματικά εντυπωσιακή. Μεγαλύτερη ταχύτητα, επιτάχυνση, ευελιξία, ευκολία χειρισμών, οικονομία καυσίμων, μεγαλύτερη εμβέλεια και αυτονομία, υποδειγματική διαγωγή στο τιμόνεμα σε χαμηλές ταχύτητες αλλά και σε υψηλές, όλα ήταν υπέρ το IPS. Σύμφωνα με συγκριτικές μετρήσεις των επιδόσεων, η επιτάχυνση του σκάφους αυξάνεται κατά 15%, η μέγιστη ταχύτητα κατά 20%, ενώ η οικονομία μπορεί να φτάσει και το 30% στις μεγάλες ταχύτητες. Τα νούμερα είναι πράγματι εντυπωσιακά.
Το ολοκληρωμένο πακέτο μηχανής και συστήματος IPS της Volvo προσφέρεται μόνο σε τέσσερεις επιλογές ισχύος, για σκάφη μέχρι 50 πόδια περίπου. Δυστυχώς, αυτό περιορίζει την ευρύτερη χρήση του από μεγαλύτερα σκάφη, αλλά και από μικρότερα με μονό κινητήρα.
Το μοναδικό «μειονέκτημα» του συστήματος είναι το γεγονός πως τα ποδάρια κάτω από τη γάστρα είναι περισσότερο εκτεθειμένα σε αντικείμενα που επιπλέουν και μπορεί να πάρουμε από κάτω στην πορεία μας, αλλά και σε περίπτωση προσάραξης σε ρηχά. Αν τοποθετούσαμε κάποιο skeg (πτερύγιο) πλώρα από την προπέλα, αυτό θα βοηθούσε, βέβαια, σε κάποιες περιπτώσεις, αλλά η επιδόσεις του συστήματος θα μειώνονταν σημαντικά. Αυτός είναι και ο λόγος, που δεν υπάρχει. Όμως, το σύστημα ασφαλείας, στην περίπτωση ζημιάς, λειτουργεί άψογα. Κάτω από ορισμένη δύναμη, το ποδάρι αποκόπτεται τελείως, αποκλείοντας παράλληλα και την είσοδο νερού στο κύτος.
Θα λέγαμε πως η εξέλιξη αυτή με το IPS είναι ένας ακόμα σταθμός για τους φίλους του σκάφους αναψυχής, μετά την εμφάνιση της τεχνολογίας Duo Prop της Volvo, που «τάραξε τα νερά» πριν από μερικά χρόνια. Είναι η λύση του μέλλοντος; Η εξέλιξη θα το δείξει.
