Μεγάλη καταστροφή, μικρά σκουπίδια
Πολλές φορές έχουμε αναρωτηθεί πόσο μολυσμένο είναι το νερό μιας παραλίας προκειμένου να κολυμπήσουμε. Ίσως όμως δεν μας έχει απασχολήσει ποτέ πόσο κακό μπορεί να προξενήσει κάθε ένα από τα μικρά σκουπίδια, γεγονός που συνήθως αγνοούμε πετώντας τα ή βλέποντάς τα σκορπισμένα στις ακτές.
Ας πάρουμε για παράδειγμα εμάς του ίδιους, όταν θελήσουμε να πιούμε ένα αναψυκτικό στην παραλία. Μπορεί να έχουμε την καλή πρόθεση να πετάξουμε το αλουμινένιο κουτί στον κοντινό κάδο, αν όμως μας πέσει στην άμμο ο ασήμαντος –όπως νομίζουμε – κρίκος με τον οποίο ανοίγουμε έχει ήδη γίνει το κακό. Αποφεύγουμε μάλιστα να σχολιάσουμε ότι ένας μεγάλος αριθμός «πολιτισμένων» λουόμενων θεωρεί «υποχρέωση» να αφήσει στις παραλίες όλα τα δείγματα του σύγχρονου καταναλωτικού εαυτού του, όπως σακούλες, πλαστικά ή γυάλινα μπουκάλια, χάρτινα κουτιά, πλαστικές συσκευασίες, χαρτιά και διάφορα πραγματικά απίθανα είδη απορριμμάτων.
Οι ακτές της Μεσογείου κάποτε είχαν λιγότερο τουρισμό και ήταν πιο καθαρές, ενώ τώρα, καθώς αναπτύσσεται η τουριστική «βιομηχανία», κατακλύζονται από εκατομμύρια κόσμου ετησίως. Τα σκουπίδια, είναι γεγονός, ότι αποτελούν πλέον μια σοβαρή απειλή για το ευαίσθητο οικοσύστημα της περιοχής, αν μάλιστα λάβουμε υπόψη μας ότι τα νερά της κλειστής αυτής θάλασσας ανανεώνονται το λιγότερο κάθε εκατό χρόνια.
Αξίζει πραγματικά να δούμε γιατί τα αντικείμενα αυτά. Όσο μικρά και αν είναι, αποδεικνύονται καταστροφικά. Πριν απ’ όλα θα πρέπει να ξέρουμε ότι το πλαστικό είναι υλικό ολέθριο για το περιβάλλον, καθώς για να αποσυντεθεί στην φύση χρειάζεται περί τα 450 χρόνια. Πρόκειται δηλαδή για ένα «αθάνατο» στην κυριολεξία υλικό, που όταν βρεθεί στις παραλίες έχει μακροχρόνια καταστροφική επίδραση. Επί πλέον, οι κάθε είδους πλαστικές συσκευασίες είναι δημοφιλέστατες λόγω του ότι είναι βολικές, ανθεκτικές και προ πάντων έχουν μικρό κόστος.
Το χαμηλό τους αυτό κόστος το πληρώνουμε- ωστόσο- πολύ ακριβά, όταν τις πετάμε αλόγιστα, με την τεράστια επιβάρυνση που δημιουργούν στο περιβάλλον.
Αυτό που συμβαίνει φυσικά με τα θαλάσσια ζώα είναι πολύ χειρότερο. Μια διαφανής πλαστική σακούλα μέσα στο νερό μοιάζει με μέδουσα ή τσούχτρα, που είναι ο αγαπημένος μεζές πολλών θαλάσσιων χελωνών. Όταν τα ζώα αυτά καταπιούν την παραπλανητική λιχουδιά πνίγονται λη φράζει το πεπτικό τους σύστημα με τα ανάλογα αποτελέσματα. Έχει βρεθεί μάλιστα θαλάσσιο κήτος με 50 πλαστικές σακούλες μέσα στο στομάχι του αφού- όπως έχει αποδειχτεί από τις έρευνες- τα θαλάσσια είδη επιλέγουν την τροφή τους ανάλογα με το σχήμα, το χρώμα και το μέγεθός της. Κάτι ακόμα που δεν θα έπρεπε να αγνοήσουμε είναι ότι πολλά πλαστικά περιέχουν βλαβερές οργανικές χλωριούχες ενώσεις, όπως το PCB, οι οποίες επιδρούν αρνητικά στην αναπαραγωγική ικανότητα και στο ανοσοποιητικό σύστημα των ζώων που τις τρώνε. Οι ουσίες αυτές συσσωρεύονται στο σώμα τους και όταν αυτό γίνει λεία άλλου ζώου μεταφέρονται και αυτές, εξαπλώνοντας το πρόβλημα.
Αξιοσημείωτο είναι ότι το 75% περίπου των σκουπιδιών αναψυχής που βρίσκονται στις ακτές της Μεσογείου είναι πλαστικά και αποτελούν κίνδυνο για όλα τα θαλάσσια είδη.
Ακόμα, τα πλαστικά συγκρατούν φυσαλίδες αέρα και όταν φαγωθούν από τις θαλάσσιες χελώνες δημιουργούν στο σώμα τους άνωση, εμποδίζοντάς τες να βουτήξουν για να βρουν τροφή.
Εκτός όμως από αυτά, κάποια άλλα μικροαντικείμενα όπως καπάκια αναψυκτικών, καλαμάκια, σπάγκοι, στυλό, θρυμματισμένα πλαστικά κύπελλα κτλ έχουν βρεθεί συσσωρευμένα σε μεγάλες ποσότητες στο στομάχι χελωνών, καθώς τα ζώα συνήθως καταπίνουν τέτοια «φανταχτερά» μικροαντικείμενα.
Υπάρχει διαθέσιμο ένα χαρακτηριστικό φωτογραφικό ντοκουμέντο, σύμφωνα με το οποίο, στην φωλιά ενός θαλασσοπουλιού έχουν βρεθεί πάμπολλα ετερόκλητα αντικείμενα όπως πλαστικά παιχνίδια, μπουκαλάκια, βουρτσάκια, κομμάτια καδένας σκάφους κ.α. Αντίστοιχα, έχουν φωτογραφηθεί πλαστικά υλικά βάρους ενός κιλού και άλλα μικροαντικείμενα που βρέθηκαν στο στομάχι μιας νεκρής χελώνας.
Μεγάλη απειλή αποτελούν επίσης οι πλαστικοί κρίκοι με του οποίους συγκρατούν τα αλουμινένια κουτιά των αναψυκτικών. Παρ’ όλο που δεν είναι είδος που μπορεί να φαγωθεί εύκολα, αποδεικνύεται θανατηφόρο με διαφορετικό τρόπο, αφού έχει συμβεί πολλές φορές παιχνιδιάρικα ζώα όπως φώκιες και ενυδρίδες, ακόμα και πουλιά, να παγιδεύονται και να στραγγαλίζονται μέσα από αυτούς.
Μια άλλη κατηγορία επικίνδυνων μικρών σκουπιδιών είναι τα χρυσόχαρτα και τα ασημόχαρτα περιτυλίγματος από καραμέλες, σοκολάτες, παγωτά και τσιγάρα. Τα ζώα συγχέουν τα είδη αυτά με την τροφή τους, καθώς νομίζουν ότι είναι οστρακοειδή ή μικρά ψάρια και τα καταπίνουν. Τα χαρτάκια παραμένουν στο έντερο του ζώου που ενώ αισθάνεται χορτάτο, στην πραγματικότητα πεθαίνει από ασιτία. Στα επικίνδυνα σκουπίδια μικρού μεγέθους περιλαμβάνονται και τα υλικά του πακέτου των τσιγάρων. Η πλαστική ταινία στο άνοιγμα της συσκευασίας, η ζελατίνα και το χρυσόχαρτο αποτελούν απειλή για τα ζώα που μπορεί αν τα καταπιούν, ενώ τα αποτσίγαρα με τις συμπυκνωμένες βλαβερές ουσίες ρυπαίνουν κατά χιλιάδες τις παραλίες της Μεσογείου, με άγνωστες επιπτώσεις στη θαλάσσια ζωή.
Σ’ αυτά ασφαλώς θα πρέπει να συνυπολογίσουμε και όλα τα σκουπίδια που συσσωρεύονται από τα πλοία, τις παραλιακές ταβέρνες, τα ξενοδοχεία κτλ για να αντιληφθούμε το μέγεθος της καταστροφής του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
