Μέχρι τα μπούνια…
Ανοίγματα που προσφέρουν ασφάλεια
Του Πάνου Ψαθέρη
Εξετάζοντας προσεκτικά τα μπούνια, δηλαδή τα ανοίγματα για την αποστράγγιση των νερών από το σκάφος και το χώρο του τιμονέματος, ανακαλύπτει κανείς ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες που αφορούν στην ασφάλεια σκάφους και επιβαινόντων.
Σε όλους μας είναι γνωστό ότι κάθε σκάφος έχει ένα ειδικό χώρο πηδαλιουχίας που συνήθως ονομάζεται κόκπιτ ή χαβούζα. Αυτό είναι ένα τμήμα καταστρώματος, τοποθετημένο πιο κάτω -τις περισσότερες φορές- από το κύριο κατάστρωμα του σκάφους, διαμορφωμένο έτσι ώστε να εξυπηρετεί το τιμόνεμα και συγχρόνως να χρησιμοποιείται σαν ελεύθερος χώρος αναψυχής. Επειδή, λοιπόν, τόσο σε περιπτώσεις βροχής, όσο και θαλασσοταραχής, ο χώρος αυτός γεμίζει με νερά, απαιτείται ένα σύστημα αποστράγγισης, ώστε τα νερά να βγαίνουν έξω από το σκάφος. Αυτό είναι απαραίτητο όχι μόνο για την ασφάλεια των ανθρώπων που μεταφέρει, αλλά και για τη διατήρηση του σκάφους σε καλή κατάσταση (υγρασία, σαπίσματα κ.λπ). Αυτό επιτυγχάνεται με τα «μπούνια», που δεν είναι τίποτε άλλο, παρά τρύπες με σωλήνες, που οδηγούν τα νερά έξω από το σκάφος. Πριν ξεκινήσουμε σημειώστε ότι τόσο η μελέτη ενός κόκπιτ, όσο και η μελέτη αποστράγγισης του χώρου απαιτεί μεγάλη προσοχή και εξέταση.
Τα παρακάτω αφορούν όχι μόνον τους φίλους που κατασκευάζουν ένα σκάφος, αλλά και αυτούς που ήδη έχουν. Είναι ένας τρόπος ελέγχου για το πόσο καλά σχεδιασμένο είναι το σκάφος τους, αλλά και ποιά σημεία έχουν ανάγκη προσοχής. Κάθε σοβαρή σχεδίαση σκάφους μάς υποχρεώνει να τοποθετούμε το κόκπιτ πάντοτε πάνω από την ίσαλο γραμμή πλεύσης και με μια σχετική κλίση προς την πρύμη (περιοχή παπαδιάς ή ποδοστήματος). Το κόκπιτ ενός ταχύπλοου σκάφους ή κρούζερ πρέπει να έχει βάθος περί τα 0,65-0,75 μέτρα από το κατάστρωμα. Αυτό, φυσικά, ισχύει και για μεγαλύτερα σκάφη των 6,50-7,00 μέτρων.
Το κόκπιτ ενός ιστιοφόρου δεν απαιτεί αυτό τον περιορισμό, αλλά εδώ η διάταξη της όλης περιοχής πρέπει να είναι τέτοια, ώστε να εξυπηρετεί τις άνετες και γρήγορες κινήσεις για τα πανιά και το τιμόνεμα. Η αποστράγγιση που γίνεται μέσα από τα μπούνια απαιτεί και αυτή μια ξεχωριστή μελέτη. Η συνολική επιφάνειά τους (συνήθως τοποθετούνται δύο στο τέλος του κόκπιτ,
στην περιοχή της πρύμης, ένα δεξιά κι ένα αριστερά) δίνεται από τον τύπο:
Ε = μ x π/15(4μ/Μ)1,5 όπου: Ε= η συνολική επιφάνεια των μπουνιών σε τετραγωνικές ίντσες, μ = το μήκος του κόκπιτ σε πόδια, π = tο πλάτος του κόκπιτ σε πόδια, Μ = tο ολικό μήκος του σκάφους σε πόδια.
Το σχήμα 1 δείχνει ένα διάγραμμα, που μας δίνει απΆ ευθείας το (4μ/Μ) στην 1,5 δύναμη, ώστε νΆ αποφεύγονται οι πολλοί υπολογισμοί. Ας πούμε, λοιπόν, ότι έχουμε ένα σκάφος ολικού μήκους 9 μέτρων, που έχει ένα κόκπιτ μήκους 3,50 μέτρων και πλάτους 2,70 μέτρων και θέλουμε να του βάλουμε δύο μπούνια. Τότε σύμφωνα με τον πιο πάνω τύπο θα έχουμε:
Ε = η συνολική επιφάνεια που ζητάμε
μ = 3,50 μ. = 11,48 πόδια (1 μ = 3,28 πόδια)
Π = 2,70 μ. = 8,86 πόδια,
Μ = 9,00 μ. = 29,52 πόδια,
Ε = 11,48 x 8,86/15 x (4 x 11,48/29,52) 1,5
Ε = 6,78 x1,551,5
Από το διάγραμμα του σχήματος 1 βρίσκουμε ότι 1,551,5 = 1,90 περίπου.
Επομένως:
Ε = 6,78 x 1‚90 = 12,88 τετραγωνικές ίντσες και
12,88 x 6,451 = 83,08 τετραγωνικά εκατοστά (1,00 τετραγωνική ίντσα = 6,451 τετραγωνικά εκατοστά) είναι το σύνολο της επιφάνειας για τα δύο μπούνια.
Συνεπώς, για το κάθε ένα απΆ αυτά έχουμε
83,08 cm2/2 = 41,54 cm2
Γνωρίζουμε, τώρα, ότι η επιφάνεια ενός κύκλου δίνεται από τον τύπο:
Ε = π x R2, όπου π = 3,14 και R = η ακτίνα του κύκλου.
Τότε θα έχουμε:
41,54 = 3,14 x R2
R2 = 41,54/3,14
συνεπώς
R2 = 13,23
R = √13,23
συνεπώς R = 3,63 εκατοστά.
Επομένως, η διάμετρος του ανοίγματος για το κάθε ένα από τα μπούνια και για τη συγκεκριμένη περίπτωση θα είναι:
2 x R =2 x 3,63 = 7,26 εκατοστά.
Μετά από όλα αυτά, κοιτάξτε προσεκτικά το δικό σας σκάφος. Πόσο σωστά έχει σχεδιαστεί, ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος για εσάς και όσους μεταφέρετε; Σε καμία περίπτωση όμως, και ανεξάρτητα από τους όποιους υπολογισμούς, η διάμετρος ενός μπουνιού για κόκπιτ δεν πρέπει να είναι μικρότερη από 35 χιλιοστά. Σε περιπτώσεις ταχύπλοων σκαφών, τα μπούνια πρέπει να έχουν διάμετρο λίγο μεγαλύτερη από αυτή που δίνει ο υπολογισμός, ενώ για περιπτώσεις ιστιοπλοϊκών η διάμετρος του υπολογισμού είναι ικανοποιητική.
Αξιοσημείωτο είναι ότι η εξαγωγή των μπουνιών τοποθετείται συνήθως στα μεν κρούζερ και ταχύπλοα λίγο πιο πάνω από την ίσαλο γραμμή, στα δε ιστιοπλοϊκά με σωστή σχεδίαση, κάτω από αυτή. Παρατηρώντας το σχήμα 2, διακρίνουμε στοιχεία πολύ σημαντικά για την ασφάλεια του σκάφους. Στον άσχημο καιρό, όμως, τα νερά δεν καλύπτουν μόνο το κόκπιτ, αλλά πολλές φορές και ολόκληρο το κύριο κατάστρωμα ενός σκάφους. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που τα ζυγά καταστρώματος κατασκευάζονται με κάποια κυρτότητα (συνήθως 75 χιλιοστά για πλάτος 2,5 μέτρων). Εάν στην περιφέρεια του σκάφους υπάρχει μπαστιχάγιο, ρέλι ή κουπαστή, απαιτούνται κι εδώ ανοίγματα για την εκροή των νερών στα πλευρά του. Ο ιδανικός όμως, συνδυασμός απαιτεί ανοίγματα εκροής ταυτόχρονα με τα μπούνια. Το σχήμα 3 δείχνει μια τέτοια τυπική διάταξη. Για να υπολογίσουμε τη συνολική επιφάνεια στα ανοίγματα εκροής νερών, αλλά και στα μπούνια ενός καταστρώματος, χρησιμοποιούμε τον ακόλουθο τύπο:
Ε = μ x π/30, όπου Ε = η συνολική επιφάνεια των ανοιγμάτων εκροής νερών καπιστρώματος σε τετραγωνικές ίντσες, μ = το μήκος του καταστρώματος σε πόδια, π = το πλάτος του καταστρώματος σε πόδια. Κι εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι ανεξάρτητα από τη διάμετρο που uα μας δώσει ο υπολογισμός, δεν επιτρέπεται η διάμετρος κάθε ανοίγματος να είναι μικρότερη από 25 χιλιοστά.
Παρατηρήσεις
Όλα τα υλικά, από τα οποία θα κατασκευαστούν τα μπούνια, οι σωλήνες και οι εξαγωγές, πρέπει να είναι κατάλληλα για χρήση θάλασσας. Οι σωλήνες δεν πρέπει να τοποθετούνται με απότομες κάμψεις ή κλίσεις, ώστε αν χρειαστεί, να καθαρίζονται εύκολα. Σε περιπτώσεις που οι εξαγωγές από τα μπούνια είναι κάτω από την ίσαλο, τότε πρέπει να χρησιμοποιούνται ειδικές βαλβίδες, για να μην ξαναμπαίνουν τα νερά στο σκάφος. Εάν εκεί που αρχίζουν τα μπούνια, τοποθετούνται σιφόνια με τρυπητά καπάκια για την περισυλλογή διαφόρων ακαθαρσιών, τότε η διάμετρος κάθε σιφονιού θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 50% μεγαλύτερη από τη διάμετρο που έχουμε υπολογίσει για τα μπούνια. Τέλος και για να μην υπάρξει κάποια παρανόηση, όλες οι αναφερόμενες στους υπολογισμούς διαστάσεις αντιπροσωπεύουν την καθαρή εσωτερική διάμετρο του ανοίγματος.
