Θαλάσσια ρεύματα
Του Αμβρόσιου Χατζηευθυμίου
Πριν 2500 χιλιάδες περίπου χρόνια, ένας Έλληνας φιλόσοφος, ο Ηράκλειτος, είχε διαδώσει την γνωστή σε όλους μας φράση… ότι «ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΡΕΙ». Με αυτή τη φράση ήθελε να μεταδώσει το μήνυμα ότι τίποτα δεν μένει σταθερό, ότι όλα βρίσκονται σε κατάσταση συνεχούς κίνησης και αλλαγής. Κατ’ επέκταση, αυτό συνεπάγεται την έννοια της διατήρησης και εξέλιξης της ζωής.
Τώρα θα μας πείτε τι σχέση έχει η φιλοσοφία με το ψάρεμα. Ειλικρινά δυσκολευόμαστε να σας απαντήσουμε, όμως , πιστεύουμε δεν θα διαφωνούσατε ότι πολλοί μεταβαλλόμενοι παράγοντες είναι ικανοί να καθορίσουν μια ψαρευτική μας εξόρμηση. Όπως για παράδειγμα οι αλλαγές της θερμοκρασίας του νερού, οι καιρικές συνθήκες, οι ώρες, το θερμοκλινές, η φάση της σελήνης, οι εποχές, τα θαλάσσια ρεύματα κ.τ.λ. Το καθένα από αυτά, αλλά και οι συνδυασμοί μπορούν να αλλάζουν τις συνθήκες την δεδομένη στιγμή με αρνητικά η θετικά αποτελέσματα. Ποια είναι όμως η ουσία και πως αντιδρούμε μπροστά σε τέτοια δεδομένα; Εφόσον δεν μπορούμε να καθορίσουμε τις συνθήκες στις οποίες θα ψαρέψουμε, θα πρέπει να μπορούμε να μελετούμε αυτά τα φαινόμενα (στο μέτρο του δυνατού βέβαια) και να προσαρμοζόμαστε στις συνθήκες που συνεχώς μεταβάλλονται.
Ένας σημαντικός παράγοντας που καθορίζει το ψαρευτικό αποτέλεσμα είναι τα θαλάσσια ρεύματα. Η φορά αλλά και η ένταση αυτού του παράγοντα είναι ικανά να μηδενίσουν το αποτέλεσμα. Ας δούμε όμως τι εννοούμε με τον όρο ‘’Θαλάσσια ρεύματα’’. Πρώτιστα θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι η θάλασσα ποτέ δεν ήταν ακίνητη. Χαρακτηρίζεται δε από μια συνεχή ροή που προκαλείται από συγκεκριμένους παράγοντες. Συνοπτικά αναφέρουμε- Την επίδραση των ατμοσφαιρικών συνθηκών όπως η τριβή που ασκεί ο άνεμος στην επιφάνεια και παρασύρει τις θαλάσσιες μάζες, την ηλιακή ενέργεια, τις μεταβολές της πυκνότητας του θαλασσινού νερού λόγω εξάτμισης και αλμυρότητας. Οι παράγοντες αυτοί έχουν ως αποτέλεσμα την ροή των θαλασσινών μαζών. Αυτό βέβαια σε συνάρτηση με την περιστροφή της γης που τροποποιεί την κίνηση αυτή ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος όπως αναφέρουν οι επιστήμονες.
“Αφού εντοπίσουμε το σημείο που θα ψαρέψουμε ρίχνουμε το βάρος της καλούμας.“
Στην Μεσόγειο δεν παρατηρούνται έντονα ρεύματα όπως αυτά στους ωκεανούς. Γενικά θεωρείται κλειστή θάλασσα ή κατά κάποιους – απομονωμένο κομμάτι του Ατλαντικού καθώς συνδέεται από το Γιβραλτάρ το οποίο συμπληρώνει το νερό που χάνει λόγω εξάτμισης. Άρα διακρίνουμε μια ροή νερού από το Γιβραλτάρ το οποίο διαχέεται προς διάφορες κατευθύνσεις στη μεσόγειο.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες η κίνηση των ρευμάτων είναι ζωτικής σημασίας για την βιολογία στη θάλασσα. Όπως είχαμε προαναφέρει βοηθούν στην διατήρηση αλλά και εξέλιξη της ζωής. Η μεταφορά ιζημάτων και άλλων υλών (πλαγκτόν) επιδρά και ρυθμίζει την ποιότητα του θαλασσινού περιβάλλοντος. Πολλές φορές μένουμε έκπληκτοι παρακολουθώντας διάφορα ντοκιμαντέρ που αναφέρονται σε αυτό το θέμα.
Αναμφίβολη βέβαια η σημασία των ρευμάτων αλλά σε εμάς που ασχολούμαστε με το υγρό στοιχείο δημιουργεί συνθήκες που μας δυσκολεύουν στο ψάρεμα. Τα πολύ δυνατά ρεύματα αδρανοποιούν μια μεγάλη μερίδα ψαριών με αποτέλεσμα να μην τσιμπάνε στα δολώματα. Επίσης παρασύρουν με την ένταση τους τα παραγάδια και μπορεί να τα βρούμε αρκετά μακριά απ’ εκεί που τα ρίξαμε. Στο ψάρεμα με μολύβι φύλακα, όπου κινούμαστε σε χαμηλές ταχύτητες, επηρεάζει την πορεία του σκάφους αλλά και του δολώματος με τις ανάλογες βέβαια επιπτώσεις. Στην καθετή, αναγκαζόμαστε να χρησιμοποιούμε μεγαλύτερα μολύβια, η να λεπτύνουμε ριψοκίνδυνα τα εργαλεία μας κάτι που δυσκολεύει το ψάρεμα αλλά και την αποτελεσματικότητα του εξοπλισμού. Τέλος στην νεοσύστατη μέθοδο του jigging πολλές φορές ενώ είμαστε πάνω από το σημείο που θέλουμε να ψαρέψουμε ο πλάνος μας βρίσκετε δεκάδες μέτρα μακριά.
“Έχουμε βάλει σημάδι στο GPS που ρίξαμε το βάρος.”
Πως όμως λειτουργούμε σε αυτές τις περιπτώσεις; Προληπτικά κάνουμε την έρευνα μας για να διαπιστώσουμε την κατεύθυνση του ρεύματος αλλά και την ένταση.
Σημ. (Εδώ διευκρινίζουμε ότι δεν συνδέουμε το θαλάσσιο ρεύμα με το κύμα, την ένταση του κύματος ή την κατεύθυνση του αν και είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει ). Αυτό θα καθορίσει πρώτιστα αν θα προχωρήσουμε στο ψάρεμα η όχι. Αν είναι πολύ δυνατό το ρεύμα θα ήταν ανώφελο και επιζήμιο να συνεχίσουμε ειδικά στο παράκτιο . Αν είναι αδύνατο η μέτριο τότε θα πρέπει να καταστρώσουμε το σχέδιο για να υπολογίσουμε σωστά, για παράδειγμα, που θα κινηθεί το παραγάδι μέχρι να πατώσει ιδιαίτερα στα μεγάλα βάθη, ή ποια πορεία θα ακολουθήσουμε στη περίπτωση της συρτής, ή που θα ρίξουμε την άγκυρα για ψάρεμα με καθετή ή τον καθορισμό της πορείας αρόδο αν θέλετε . Πολλές ψαριές χρίστηκαν με αποτυχία λόγω των ρευμάτων και όλοι ανεξαιρέτως έχουμε τις προσωπικές μας εμπειρίες.
Υπάρχουν πολλές μέθοδοι για να υπολογίσουμε το ρεύμα . Αν ρωτήσουμε τους επαγγελματίες που έχουν περισσότερη εμπειρία θα μας περιγράψουν μερικούς από αυτούς .
“Πάμε κοντά στην καλούμα με το σκάφος και παρατηρούμε την θέση του σκάφους από το σημάδι που βάλαμε.”
Σημ.( Δεν λέμε να ‘’ μετρήσουμε το ρεύμα’’ γιατί το ρεύμα μεταβάλλεται σε τακτά χρονικά διαστήματα και εξάλλου η λέξη αυτή έχει και έννοια επιστημονική). Ας δούμε όμως τι υλικά χρειαζόμαστε για μια από αυτές τις μεθόδους. Χρειαζόμαστε μια σημαδούρα, σχοινί με διάμετρο γύρω στα 2-3 χιλιοστά, ένα βαρίδιο περίπου 2 κιλά και απαραίτητα GPS βυθόμετρο. Η έκταση του σχοινιού θα πρέπει να είναι τουλάχιστον κατά ένα τρίτο μεγαλύτερη από το σημείο που θα ρίξουμε το βάρος, (δηλαδή, αν θέλουμε να υπολογίσουμε το ρεύμα στα 50 μέτρα τότε χρειαζόμαστε το λιγότερο 75 μέτρα σχοινί).
Ακολούθως πάμε στο σημείο που μας ενδιαφέρει και αφήνουμε το βάρος να πατώσει κάθετα χωρίς να το εμποδίσουμε. Ταυτόχρονα βάζουμε στίγμα στο GPS και περιμένουμε μέχρι να απλώσει και σταθεροποιηθεί η σημαδούρα. Ακολούθως πλησιάζουμε ‘’εξ επαφής’’ την σημαδούρα και χρησιμοποιώντας το GPS μετακινούμε το βέλος στο στίγμα που αφήσαμε το βαρίδιο. Παίρνουμε τις μετρήσεις και υπολογίζουμε την κατεύθυνση του ρεύματος αφαιρώντας η προσθέτοντας αναλόγως 180 μοίρες. Η πορεία που κινήθηκε η σημαδούρα είναι και η πορεία του ρεύματος νοουμένου ότι το βαρίδιο δεν μετακινείται. Αν δηλαδή η πορεία που κράτησε η σημαδούρα είναι 270 μοίρες (βαρίδιο προς σημαδούρα) τότε και το ρεύμα την συγκεκριμένη στιγμή σε εκείνο το σημείο έχει αυτή την πορεία. Τώρα αν δυσκολευόμαστε με αυτό τον τρόπο μπορούμε εναλλακτικά να βάλουμε δύο στίγματα, ένα εκεί που ρίξαμε το βαρίδιο και ένα εκεί που σταθεροποιήθηκε η σημαδούρα. Υπό την προϋπόθεση ότι είμαστε καλοί χειριστές του GPS τότε μπορούμε να διακρίνουμε την πορεία που κράτησε η σημαδούρα σε μοίρες (βαρίδιο προς σημαδούρα) όπου προδίδει και την πορεία του ρεύματος. Αν ο καιρός είναι καλός οι υπολογισμοί μας θα είναι ποιο ακριβείς. Σε περίπτωση θάλασσας με κύμα και άνεμο αυξάνονται οι πιθανότητες να έχουν λάθος.
“Εδώ φαίνεται πως κινείτε το ρεύμα και μπορούμε να μετρήσουμε την απόσταση.”
Τώρα όσο αφορά την ένταση αυτό θα το υπολογίσουμε από το πόσο γρήγορα κινήθηκε η σημαδούρα και από το πόσο βυθίζεται στο νερό εφόσον εξασκούνται αντίθετες δυνάμεις. Αν το ρεύμα για παράδειγμα είναι πολύ δυνατό η σημαδούρα έχει την τάση να κινείται γρήγορα και να βυθίζεται κάθετα αναλόγως της έντασης .Στην περίπτωση που είναι αδύνατο τότε ξετυλίγεται αργά και μένει οριζόντια στην επιφάνεια. Από το πολύ δυνατό μέχρι το πολύ αδύνατο υπάρχουν πολλές διαβαθμίσεις, άρα εναπόκειται στις παρατηρήσεις και τα συμπεράσματα που ενισχύουν την εμπειρία μας.
Τίποτα δεν είναι τυχαίο και τα πάντα μπορούν να αλλάξουν δραματικά εάν σε κάθε πράγμα που κάνουμε μπορούμε να υπολογίζουμε τους διάφορους παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν τις αλιευτικές μας δραστηριότητες.
Υπολογίζοντας το τελευταίο σας ευχόμαστε καλή υπομονή και καλά ψαρέματα.
