GPS Plotter – Radar για το σκάφος
Του Μάκη Ματιάτου
Η εποχή της παραδοσιακής μαγνητικής πυξίδας, του χάρτη και του κουμπάσου πέρασε ανεπιστρεπτί, αφού πρώτα οδήγησε για αιώνες με ασφάλεια αναρίθμητα σκάφη. Σήμερα, το Marine GPS Plotter καιτο Radar, μας βοηθούν να βρούμε με σιγουριά το δρόμο, την ταχύτητα αλλά και το στίγμα μας μέσα στην απεραντοσύνη της θάλασσας.
Παρά το γεγονός πως η θάλασσα και το σκάφος αναψυχής είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τη ναυτική παράδοση, τα παραδοσιακά όργανα υπάρχουν μεν για κάποια ανάγκη, αλλά σχεδόν κανένας δεν «δουλεύει» με αυτά, εφόσον έχει στη διάθεσή του τα σύγχρονα ηλεκτρονικά βοηθήματα όπως το Global Positioning System, γνωστότερο πλέον με τα αρχικά GPS, το Chart Plotter που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας ηλεκτρονικός χάρτης, «εκτυπωτής» ή πορειογράφος και το γνωστό μας RADAR, που πήρε το όνομά του από τα αρχικά RΑdio Detection And Ranging.
Υπάρχουν βέβαια πάντα και μερικοί που χρησιμοποιούν τις παραδοσιακές μεθόδους σαν βάση και αρκούνται στην παρακολούθηση του ταξιδιού και της πορείας του σκάφους μέσω των ηλεκτρονικών οργάνων. Αυτός, άλλωστε, είναι και ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος ναυσιπλοΐας, για μεγαλύτερη ασφάλεια. Ας κάνουμε όμως μια σύντομη γνωριμία με τα ηλεκτρονικά όργανα, που κατόρθωσαν να παραμερίσουν τα κλασικά, τα οποία είχαμε συνηθίσει και χρησιμοποιήσει για αιώνες μέχρι σήμερα.
GPS
Χωρίς το GPS δεν βγαίνει πλέον σχεδόν κανένας στη θάλασσα. Είναι το πιο απαραίτητο ηλεκτρονικό στην «εργαλειοθήκη» κάθε σκάφους. Όπως είπαμε παραπάνω, είναι καλύτερα να το χρησιμοποιούμε σαν συμπλήρωμα και άμεση πληροφόρηση αντί σαν πρωτεύον μέσο ναυσιπλοΐας. Οι δέκτες GPS «μεταφράζουν» τη θέση μας με σημεία αναφοράς ένα σύστημα δορυφόρων, που περιστρέφονται γύρω από την υδρόγειο. Οι δέκτες GPS υπάρχουν σε πολλές μορφές, από εκείνους που μεταφέρονται με το χέρι, μέχρι τους σταθερούς, που είναι εγκατεστημένοι πάνω στα σκάφη. Τυπικά, είναι όργανα μεγάλης ακρίβειας και μας δίνουν το στίγμα μας με προσέγγιση 10-15 μέτρων, με τις γεωγραφικές συντεταγμένες μήκους και πλάτους. Επειδή ένα GPS «ξέρει» πού βρισκόμαστε και επίσης «γνωρίζει» πού βρισκόμασταν λίγο πριν, μπορεί και μας υπολογίζει ακόμα και την ταχύτητα του σκάφους μας, αλλά και την πραγματική πορεία μας (πραγματική πορεία είναι το ίχνος και η ταχύτητα ως προς το βυθό). Και εδώ, όπως συμβαίνει με κάθε ηλεκτρονική συσκευή, από το κινητό τηλέφωνό μας μέχρι τα πλέον πολύπλοκα όργανα, απαραίτητη είναι η εξοικείωσή μας με το μενού, για να μπορούμε να το χρησιμοποιούμε γρήγορα, απολαμβάνοντας πλήρως όλες τις δυνατότητές του οργάνου χωρίς χάσιμο χρόνου.
Chart Plotter
Ο ηλεκτρονικός χάρτης είναι ένας συνδυασμός Chart Plotter και GPS, που απεικονίζει (έγχρωμα ή μονόχρωμα) με γραφικά τη θέση του σκάφους και τον περιβάλλοντα χώρο στεριάς και θάλασσας στην επιθυμητή μεγέθυνση. Είναι σαν να βλέπουμε σε μια τηλεόραση το σκάφος μας μαζί με τη θάλασσα και τη στεριά που το περιβάλλουν. Αντί να χαράξουμε πορεία με το συμβατικό τρόπο με μολύβι πάνω στο χάρτη, τη χαράζουμε ηλεκτρονικά. Όλοι όσοι έχουν κάποια εξοικείωση με τους Η/Υ δεν θα βρουν καμία δυσκολία.
Τοποθετούμε τον κέρσορα πάνω στο σημείο αναφοράς 1 (waypoint 1 ή WPT 1) από το οποίο ξεκινάμε και τραβάμε μια γραμμή -όπως κάνουμε με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή μας- μέχρι το δεύτερο σημείο αναφοράς 2 (waypoint 2) όπου θέλουμε να πάμε, πριν αλλάξουμε ρότα. Από το σημείο αναφοράς 2 (waypoint 2) και με τον ίδιο τρόπο, πάμε με τον κέρσορα στο σημείο αναφοράς 3 (waypoint 3) κ.ο.κ.
Τα σημεία αναφοράς ή Waypoints ή σε σύντμηση WPT είναι συγκεκριμένα στίγματα από την αρχή του ταξιδιού (WPT 1) μέχρι τα ενδιάμεσα και το τελικό στίγμα του προορισμού μας, τα οποία αριθμούμε, αρχίζοντας από τον αριθμό ένα, για το αρχικό στίγμα όταν ξεκινάμε. Ένα πολύ καλό στοιχείο των Chart Plotters είναι ότι μπορούμε να «σώσουμε» συγκεκριμένα σχέδια πλεύσης για μελλοντική χρήση, είτε για την επιστροφή μας με το ίδιο σχέδιο, είτε για την επόμενη φορά που θα θελήσουμε να κάνουμε το ίδιο ταξίδι.
Τα πλεονεκτήματα του Chart Plotter είναι τέσσερα:
• Το σκάφος εμφανίζεται με γραφικά πάνω στο χάρτη και μας δίνει άμεσα πληροφορίες για το στίγμα μας.
• Οι πορείες και οι αλλαγές τους φαίνονται εύκολα και γρήγορα, χαράσσονται πανεύκολα και μας δίνουν άμεσα πληροφορίες για την ασφάλεια της πλεύσης μας.
• Μπορούμε εύκολα να «ζουμάρουμε» και έχουμε τη δυνατότητα να προσθέσουμε ή να αφαιρέσουμε λεπτομέρειες από το χάρτη.
• Μέσα σε μια μικρή κάρτα μπορούμε να έχουμε έναν μεγάλο αριθμό χαρτών, που καλύπτουν ολόκληρη την περιοχή στην οποία ταξιδεύουμε.
Τα μειονεκτήματα είναι σχετικά λίγα, με κυριότερο αυτό της απώλειας ενέργειας, αν δηλαδή μείνουμε από ηλεκτρικό ρεύμα, πράγμα που δεν είναι και σπάνιο. ΓιΆ αυτό θα πρέπει να έχουμε τους αντίστοιχους συμβατικούς χάρτινους χάρτες. ?λλο ένα πρόβλημα είναι το μέγεθος της οθόνης. Με μια μικρή οθόνη δεν βλέπουμε το ίδιο καλά όσο με μια μεγάλη. Η μεγάλη όμως οθόνη είναι σχετικά ακριβή σε τιμή απόκτησης.
Radar
Χρησιμεύει για την ανίχνευση της περιοχής γύρω από το σκάφος, σε ακτίνα από μερικές εκατοντάδες μέτρα μέχρι αρκετά μίλια. Η συσκευή εκπέμπει διακεκομμένες μάζες ραδιοκυμάτων υπερυψηλής συχνότητας, που αντανακλώνται από την επιφάνεια (αντικείμενο) πάνω στην οποία πέφτουν. Ο χρόνος που κάνουν αυτά τα ραδιοκύματα για να φτάσουν στο αντικείμενο και ο χρόνος επιστροφής της ηχούς τους, μας δίνουν τη μέτρηση της απόστασής μας από το αντικείμενο. Λειτουργεί κατά τον ίδιο τρόπο όπως και το βυθόμετρο, με τη διαφορά ότι εδώ τα κύματα μεταδίδονται μέσω του αέρα αντί του νερού. Τα ραδιοκύματα με τη μορφή περιστρεφόμενης ακτίνας στέλνονται προς όλες τις κατευθύνσεις του ορίζοντα και μας δίνουν τη διεύθυνση καθώς και την απόσταση ενός αντικειμένου. Τα στοιχεία ενός κλασικού Radar είναι:
• Ο πομπός που δημιουργεί την εκπομπή.
• Η κεραία που «ραδιοποιεί» τις μάζες και συλλέγει την επιστρεφόμενη ηχώ.
• Ο δέκτης που ερευνά τις επιστρεφόμενες αντανακλάσεις και τις ενισχύει για να τις κάνει ευδιάκριτες στην οθόνη.
• Ο δείκτης που προσφέρει μια ορατή κατάταξη των αντικειμένων τα οποία στέλνουν πίσω την αντανάκλαση.
Το μέγεθος αλλά και η δύναμη της ηχούς εξαρτώνται πάντα από το αντικείμενο πάνω στο οποίο αντανακλώνται τα ραδιοκύματα. Για παράδειγμα, ένα μεγάλο βαπόρι δίνει καλύτερη ηχώ από ένα μικρό ξύλινο σκαφάκι. Για να ενισχύσουμε την ηχώ πάνω σε ένα μικρό σκάφος, τοποθετούμε όσο πιο ψηλά γίνεται μια μαύρη μεταλλική μπάλα, δηλαδή έναν ανακλαστήρα Radar (Radar Reflector).
Το Radar δεν είναι τόσο «διαισθητικό» όσο ένα Chart Plotter ή ένα GPS. Η απεικόνιση δεν είναι η ίδια με αυτή του Chart Plotter, άρα και η αναγνώριση δεν είναι το ίδιο εύκολη. Η χρήση του απαιτεί κάποια πείρα και καλό θα ήταν να παίρναμε μερικά μαθήματα πριν επιχειρήσουμε να το χρησιμοποιήσουμε. Η δυσκολία βρίσκεται στην αναγνώριση και «μετάφραση» αυτών που βλέπουμε στην οθόνη, γιΆ αυτό είναι απαραίτητη μια μικρή εξοικείωση πριν το χρησιμοποιήσουμε σε αληθινές και δύσκολες καταστάσεις.
Πριν κλείσουμε το θέμα αυτό, θα πρέπει να επαναλάβουμε πως η ηλεκτρονική ναυτιλία είναι μεν πρακτική, απλή, γρήγορη και δεν χρειάζεται πολύπλοκους υπολογισμούς όπως η συμβατική, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ως η πλέον σίγουρη. Οι αστάθμητοι παράγοντες είναι πάντα μέσα στο πρόγραμμα και δεν πρέπει να τους αγνοήσουμε ποτέ. Το κυριότερο πρόβλημα είναι το black-out που θα μας στερήσει το ηλεκτρικό ρεύμα ή ακόμα κάποια βλάβη στο ίδιο το όργανο. Ας μην ξεχνάμε, λοιπόν, τον παλιό παραδοσιακό τρόπο με το χάρτινο χάρτη, την πυξίδα και το κουμπάσο. Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε πως πριν την εποχή μας υπήρχε μια άλλη ενδιαφέρουσα περίοδος χωρίς ηλεκτρονικά βοηθήματα, όπου οι μεγάλοι θαλασσοπόροι, με μόνα εφόδια μια πυξίδα, έναν εξάντα και ένα ρολόι έκαναν το γύρο του κόσμου. Δυστυχώς, τα όργανα αυτά τα συναντάμε πλέον σαν διακοσμητικά ναυτικά αντικείμενα.
