Το πηδάλιο του σκάφους – Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των διαφόρων τύπων
Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των διαφόρων τύπων
Του Ιάσονα Θαλασσινού
Πηδάλιο, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι εκείνο το πτερύγιο του συστήματος διεύθυνσης του τιμονιού, που βρίσκεται μέσα στο νερό. Εδώ, δεν θα επιχειρήσουμε να διευκρινίσουμε τον τρόπο κατασκευής ή της λειτουργίας του, αλλά την ορολογία του και τα συν και πλην των τύπων, που συναντάμε συχνά στα σκάφη αναψυχής, μηχανοκίνητα και ιστιοφόρα.
Το πηδάλιο γενικά μπορεί να πάρει διάφορες μορφές, δηλαδή να είναι ορθογώνιο με ελαφρά στρογγυλευμένη την πρυμιά κάτω γωνία, τραπεζοειδές ή ακόμα και ελλειπτικό, που συναντάμε κυρίως στα σύγχρονα ιστιοφόρα.
Το πτερύγιο του πηδαλίου μπορεί να είναι το γνωστό κοινό πηδάλιο, που
στρέφεται γύρω από τα βελόνια (σχήμα 1Α)
ή το κοίλο ή υδροδυναμικό
πηδάλιο, που με τη βοήθεια του ποδοστήματος ή skeg, δημιουργεί μια
υδροδυναμική τομή στη ροή του νερού (σχήμα 1Β). Όπως φαίνεται και από το σχήμα 1, το δεύτερο διευκολύνει την ομαλή ροή του νερού, με αποτέλεσμα το σκάφος να μην έχει απώλειες στην ταχύτητα. Συνήθως το υδροδυναμικό πηδάλιο το συναντάμε σε κάπως αργοκίνητα σκάφη.
Ένας άλλος ορισμό ς του πηδαλίου είναι αυτός που εξαρτάται από την κατανομή του κέντρου εφαρμογής της δύναμης του πηδαλίου από τον άξονα περιστροφής του. Στο σχήμα 2 βλέπουμε τρεις διαφορετικούς τύπους
πηδαλίων, το κοινό (Α), το ζυγοσταθμισμένο (balanced rudder) (Β) και το
ημιζυγοσταθμισμένο (semi-balanced rudder) (Γ), όπου με Ε σημειώνεται το κέντρο εφαρμογής και με d η απόσταση από τον άξονα. Όσο πιο μικρή είναι
η απόσταση d, τόσο πιο μικρή είναι και η ροπή στρέψη ς του (Ε x d), άρα και τόσο πιο «ελαφρύ» το Τιμόνι.
Ο συνηθέστερος τύπος για τα διπλέλικα ταχύπλοα μηχανοκίνητα είναι το
ζυγοσταθμισμένο (σχήμα 2Β) ενώ για τα πιο αργά και κυρίως μονέλικα
μηχανοκίνητα οι άλλοι δύο (σχήμα 2, Α και Γ).
Το ζυγοσταθμισμένο πηδάλιο παρουσιάζει αισθητή διαφορά από τα άλλα, όχι μόνο από την άποψη της κατασκευής του, τη διάταξη, την ανάρτηση και την προσαρμογή του στην πρύμη, αλλά και από την άποψη της ενέργειας, γιατί η έλλειψη του skeg επιτρέπει τη διαφυγή του νερού από το πλωριό τμήμα του. Το πηδάλιο αυτού του τύπου λειτουργεί ουσιαστικά σαν μια ελεύθερη ή φέρουσα επιφάνεια κατά την έννοια των κανόνων της υδροδυναμικής, χωρίς
δηλαδή τη συνεργασία του ποδοστήματος ή της ουράς των υφάλων του σκάφους.
