Κανόνες θαλάσσιας κυκλοφορίας
Για να ταξιδεύουμε με ασφάλεια
Του Μάκη Ματιάτου
Ο διεθνής κανονισμός περί αποφυγής συγκρούσεων στη θάλασσα είναι αρκετά μεγάλος και λεπτομερής. Χωρίς αμφιβολία, πολλοί κυβερνήτες μικρών σκαφών αναψυχής έχουν ασχοληθεί με το θέμα, αλλά δυστυχώς λίγοι είναι αυτοί που τον ξέρουν και τον εφαρμόζουν.
Μπαίνοντας για τα καλά στο καλοκαιράκι, σκεφθήκαμε πως θα ήταν χρήσιμο να συνοψίσουμε τα πιο βασικά στοιχεία του κανονισμού και να τα παρουσιάσουμε σε εικόνες, που είναι πιο παραστατικές για τους νέους αλλά και παλαιούς φίλους του σκάφους αναψυχής. Ο κανονισμός οδικής κυκλοφορίας (Κ.Ο.Κ) είναι γνωστός σε όλους εμάς, που οδηγούμε αυτοκίνητο και όχι μόνο. Φαντάζεστε το χάος που θα επικρατούσε αν δεν υπήρχε; Όπως στη στεριά, έτσι και στη Θάλασσα ισχύουν ορισμένοι κανόνες, που διέπουν την ασφάλειά μας, ιδίως σε παράκτιες περιοχές, όπου υπάρχουν και ταξιδεύουν πολλά σκάφη κάθε μεγέθους, εμπορικά και μη. Ας δούμε, λοιπόν, σε σχήματα τα βασικά σημεία του κανονισμού για τη θάλασσα, παρακολουθώντας τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις, που συναντάμε καθημερινά, με έμφαση στα φώτα ναυσιπλοΐας.
Σχήμα 1
Τα φώτα στο σκάφος διακρίνονται στα πλευρικά (πράσινο δεξιά και κόκκινο αριστερά) με τόξο 112,5 μοιρών, στο φανό κορώνης (στην πρύμη) χρώματος λευκού με τόξο 135 μοιρών και στον εφίστιο λευκό φανό με τόξο 225 μοίρες. Πέρα από τα παραπάνω φανάρια του σκάφους υπάρχουν και τα περίβλεπτα, με τόξο 360 μοιρών.
Σχήμα 2
Μηχανοκίνητο σκάφος μήκους μικρότερου από 12 μέτρα που κινείται (δεν είναι αγκυροβολημένο). Ο εφίστιος έχει εμβέλεια τουλάχιστον 2 ναυτικά μίλια (ν.μ.) και οι πλευρικοί τουλάχιστον 1 ναυτικό μίλι.
Ο εφίστιος βρίσκεται τουλάχιστον ένα μέτρο πιο ψηλά από τους πλευρικούς.
Σχήμα 3
Μηχανοκίνητο σκάφος μήκους μικρότερου από 50 μέτρα, όταν κινείται. Τα πλευρικά φανάρια έχουν εμβέλεια τουλάχιστον 2 ν.μ. ενώ ο εφίστιος 5 ν.μ.
Σχήμα 4
Μηχανοκίνητο σκάφος μήκους μεγαλύτερου από 50 μέτρα, όταν κινείται. Προσέξτε τους δύο εφίστιους φανούς με εμβέλεια τουλάχιστον 6 ν.μ. Ο πλωριός εφίστιος βρίσκεται σε επίπεδο χαμηλότερο από αυτό του πρυμιού, για να γίνεται αντιληπτή η κατεύθυνσή του.
Σχήμα 5
Μικρά βαρκάκια και ιστιοφόρα μικρότερα από 7 μέτρα σε μήκος καλό θα είναι να φέρουν πλευρικά φώτα και φανό κορώνης, αλλά μπορούν να επιδεικνύουν τη θέση τους με τη βοήθεια ενός μόνο φακού.
Σχήμα 6
Ιστιοφόρα που ταξιδεύουν με τα πανιά, χωρίς τη χρήση της βοηθητικής τους μηχανής. Για κάτω από 12 μέτρα, οι πλευρικοί φανοί έχουν εμβέλεια 1 ν.μ., ενώ για μεγαλύτερα, η εμβέλειά τους πρέπει να είναι τουλάχιστον 2 ν.μ. Σκάφη μικρότερα από 12 μέτρα μπορούν να φέρουν ένα φανό στην κορυφή του αλμπούρου, που συνδυάζει τους πλευρικούς και της κορώνης (κόκκινο-πράσινο-λευκό).
Σχήμα 7
Όλα τα σκάφη όταν κινούνται, ακόμα και όταν ρυμουλκούνται, πρέπει να φέρουν ένα φανό κορώνης στην πρύμη, τόξου 135 μοιρών, με εμβέλεια 2 ν.μ. ή 3 ν.μ για σκάφη μεγαλύτερα από 50 μέτρα. Στην περίπτωση ρυμούλκησης, το σκάφος που ρυμουλκεί θα πρέπει να δείχνει έναν ακόμα κίτρινο αυτή τη φορά φανό στην πρύμη, με τόξο 135 μοιρών, τοποθετημένο πάνω από το λευκό φανάρι κορώνης.
Σχήμα 8
Αγκυροβολημένο σκάφος μήκους μεγαλύτερου από 50 μέτρα. Φέρει μόνο δύο εφίστιους περίβλεπτους λευκούς φανούς εμβέλειας 3 ν.μ., όπου ο πλωριός βρίσκεται πιο ψηλά από τον πρυμιό.
Σχήμα 9
Αγκυροβολημένο σκάφος μήκους μικρότερου από 50 μέτρα. Φέρει μόνον ένα εφίστιο περίβλεπτο λευκό φανάρι εμβέλειας 2 ν.μ. εφόσον δεν βρίσκεται μέσα σε λιμάνι.
Σχήμα 10
Σκάφος που έχει προσαράξει. Η προσάραξη υποδηλώνεται με δύο κόκκινους περίβλεπτους φανούς, τον ένα κάτω από τον άλλο. Επίσης επιβάλλεται η χρήση των φαναριών αγκυροβολίας όπως αναφέρονται στα σχήματα 8 και 9, ανάλογα με το μέγεθος του σκάφους.
Σχήμα 11
Σκάφος με δυσκολία ελιγμών για μανούβρα, λόγω της φύσης της εργασίας του, που κινείται. Εκτός από τους πλευρικούς φανούς και τον φανό κορώνης, φέρει και δύο κόκκινους περίβλεπτους φανούς, τον ένα κάτω από τον άλλο.
Σχήμα 12
Ρυμουλκό σε ώρα υπηρεσίας, με ρυμούλκιο, που ξεπερνά τα 200 μέτρα. Φέρει κανονικά τα πλευρικά φανάρια, κίτρινο φανάρι πάνω από τον λευκό φανό κορώνης καθώς και τρία περίβλεπτα λευκά φανάρια, το ένα κάτω από το άλλο. Στην περίπτωση ρυμουλκίου μικρότερου από 200 μέτρα, φέρει δύο λευκούς περίβλεπτους αντί τρεις. Τα ρυμουλκούμενα σκάφη φέρουν μόνο τους πλευρικούς και το φανό κορώνης.
Πριν προχωρήσουμε παρακάτω, καλό θα ήταν στο σημείο αυτό να δούμε ποιό σκάφος έχει προτεραιότητα και γιατί.
Σχήμα 13 (κανόνας 14)
Δύο μηχανοκίνητα σκάφη σε αντίθετες πορείες. Στην περίπτωση αυτή και τα δύο σκάφη γυρίζουν και κρατάνε δεξιά, όπως θα έκαναν δύο αυτοκίνητα,
αφήνοντας πάντα τον άλλο από αριστερά.
Σχήμα 14 (κανόνας 15)
Όταν δύο μηχανοκίνητα σκάφη διασταυρώνονται, το σκάφος που «βλέπει» το άλλο από δεξιά στην πορεία του πρέπει να αλλάξει πορεία και να περάσει από την πρύμη. Όπως και με το αυτοκίνητο, αυτός, που βρίσκεται δεξιά έχει προτεραιότητα.
Σχήμα 15 (κανόνας 18α)
Όταν συναντώνται ένα μηχανοκίνητο και ένα ιστιοφόρο, το δεύτερο έχει πάντα προτεραιότητα (εφόσον κινείται με τα πανιά). Το μηχανοκίνητο πρέπει να αλλάξει πορεία και να περάσει από την πρύμη του ιστιοφόρου.
Σχήμα 16 (κανόνας 12α:1)
Όταν συναντώνται δύο ιστιοφόρα σε πορεία σύγκρουσης και δέχονται τον αέρα από διαφορετικές πλευρές, το σκάφος που δέχεται τον αέρα στην αριστερή του πλευρά (Α) πρέπει να φυλάξει το άλλο που είναι δεξήνεμο (Β) και να περάσει από την πρύμη του.
Σχήμα 17 (κανόνας 12α:2)
Όταν δύο ιστιοφόρα συναντώνται σε πορεία σύγκρουσης και δέχονται το αέρα από την ίδια πλευρά (περίπτωση Α και Β, αριστερήνεμα), το σκάφος Α, που
βρίσκεται σοφράνο (πιο ψηλά στον καιρό) και «κόβει» τον αέρα στο άλλο, θα πρέπει να φυλάξει το Β και να περάσει από την πρύμη του. Επίσης έχουμε τις
περιπτώσεις Γ και Δ, όπου τα δύο σκάφη ταξιδεύουν με σταυρωμένα τα πανιά σε πεταλούδα. Στην περίπτωση αυτή αριστερήνεμο θεωρείται αυτό που η μάτσα του βρίσκεται στη δεξιά μπάντα του σκάφους. Τα σκάφη Γ και Δ είναι και τα δύο αριστερήνεμα και ως εκ τούτου θα πρέπει να φυλάξουν το σκάφος Β, αλλάζοντας πορεία. Σχήμα 16 (κανόνας 12α:1)
Σχήμα 18 (κανόνας 13)
Όταν προσπερνάμε ένα σκάφος, το σκάφος που προσπερνά, άσχετα αν είναι ιστιοφόρο ή μηχανοκίνητο, πρέπει να φυλάξει αυτό που μένει πίσω. Ένα σκάφος θεωρείται ότι προσπερνά κάποιο άλλο όταν το πλησιάζει από ένα τόξο μεγαλύτερο από 22,5 μοίρες.
Σχήμα 19 (κανόνας 9)
Μικρά μηχανοκίνητα και ιστιοφόρα σκάφη έχουν υποχρέωση να φυλάσσουν και να δίνουν προτεραιότητα σε μεγαλύτερα σκάφη, σε λιμάνια, περιοχές και στενά που δεν επιτρέπουν χειρισμούς ή αλλαγή πορείας σε ένα μεγάλο
Όταν δύο ιστιοφόρα συναντώνται σε πορεία σύγκρουσης τη νύχτα, χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στους χειρισμούς και στην τήρηση των κανονισμών. Αφού είδαμε παραπάνω ποιό σκάφος και πότε έχει προτεραιότητα, ας παρακολουθήσουμε μερικά παραδείγματα με τα φώτα ναυσιπλοΐας.
Σχήμα 20
Το σκάφος μας ταξιδεύει αριστερήνεμο. Στη δεξιά μάσκα βλέπουμε έναν
πράσινο πλευρικό φανό, που σημαίνει πως κάποιο άλλο ιστιοφόρο ταξιδεύει με τον καιρό πρύμα. Δεν φαίνεται στο σκοτάδι αν είναι δεξήνεμο ή αριστερήνεμο. Από όπου και να δέχεται τον άνεμο, το δικό μας σκάφος είναι αριστερήνεμο, άρα το φυλάμε και περνάμε από την πρύμη του.
Σχήμα 21
Στην αριστερή μας μάσκα διακρίνουμε έναν κόκκινο πλευρικό φανό. Πρόκειται για ιστιοφόρο, που ταξιδεύει με τον καιρό από την πρύμη. Το σκάφος μας δέχεται τον αέρα από δεξιά, άρα είναι δεξήνεμο. Κρατάμε την πορεία μας. Άσχετα αν το άλλο σκάφος είναι δεξήνεμο ή αριστερήνεμο, θα πρέπει να μας
φυλάξει, περνώντας από την πρύμη μας.
Σχήμα 22
Το σκάφος μας ταξιδεύει αριστερήνεμο. Στη δεξιά μάσκα βλέπουμε έναν πράσινο πλευρικό φανό που σημαίνει πως το ιστιοφόρο είναι και αυτό αριστερήνεμο. Κρατάμε σταθερή την πορεία μας. Το άλλο σκάφος βρίσκεται σοφράνο, πιο ψηλά στον καιρό και πρέπει να μας φυλάξει, περνώντας από την πρύμη μας.
Επειδή τη νύχτα η ορατότητα είναι περιορισμένη και επειδή εμείς μπορεί να γνωρίζουμε τους κανονισμούς περί προτεραιότητας, δεν πρέπει ποτέ να είμαστε σίγουροι πως και ο κυβερνήτης του άλλου σκάφους έχει τις απαραίτητες γνώσεις. Δίνουμε μεγαλύτερη προσοχή, ακόμα και αλλάζοντας εμείς πορεία, άσχετα αν έχουμε προτεραιότητα.
