Αξιολογείστε το σκάφος σας

Σύγκριση με τις σύγχρονες τάσεις στη σχεδίαση και ναυπήγηση του ιστιοπλοϊκού

Του Μάκη Ματιάτου

Το σκάφος αναψυχής και ειδικά το ιστιοφόρο θεωρείται αλλά και είναι ένα πολύ σύνθετο ναυπήγημα με πολλές προεκτάσεις και σχέσεις που διέπουν τη μελέτη, τη σχεδίαση και τη ναυπήγησή του.

Πολλές από τις σχέσεις αυτές έχουν να μας πουν και να μας φανερώσουν τα μικρά μυστικά του σε σχέση με τις επιδόσεις του σε ευστάθεια και ταχύτητα. Με τις σχέσεις αυτές μπορούμε μόνοι μας να ελέγξουμε το ιστιοπλοϊκό σκάφος μας και τις δυνατότητές του.

Το μήκος και ειδικότερα η ίσαλος γραμμή είναι ίσως το σπουδαιότερο στοιχείο μήκους του ιστιοφόρου σκάφους. Η σύγκριση του μήκους της με άλλα τεχνικά στοιχεία, που μπορούμε να έχουμε από τις προδιαγραφές ενός ιστιοφόρου, μας οδηγεί, όπως θα δούμε, σε αρκετά χρήσιμα συμπεράσματα. Αν έχουμε ήδη κάποιο ιστιοφόρο ή σκοπεύουμε να κάνουμε κάποια αγορά και μας ενδιαφέρει να συγκρίνουμε το σκάφος με τις σύγχρονες τάσεις της διεθνούς βιομηχανίας οι παρακάτω πίνακες μπορούν να μας πουν πολλά. Ο συνδυασμός των πινάκων μπορεί ακόμα να μας οδηγήσει σίγουρα στα επιθυμητά συμπεράσματα, ανάλογα με τον τύπο του σκάφους και τον προορισμό του.

Οι πίνακες που ακολουθούν μας δίνουν τις γενικές τάσεις και βασίζονται στατιστικά σε έναν μεγάλο αριθμό σκαφών. Οι καμπύλες αναφέρονται στις μέσες τιμές επίσης μεγάλου αριθμού σκαφών όλων των κατηγοριών. Για λόγους ευκολίας έχουν χρησιμοποιηθεί μονάδες από το μετρικό αλλά και το αγγλοσαξονικό σύστημα. Οι διακεκομμένες γραμμές αφορούν το μετρικό σύστημα και οι συνεχόμενες το αγγλοσαξονικό. Ας δούμε, λοιπόν, τις διάφορες σχέσεις μας με κοινό παρονομαστή το μήκος της ισάλου γραμμής.

Πλάτος και ίσαλος

(πίνακας 1)

description

Η σχέση πλάτους/μήκους βασίζεται στο μέγιστο πλάτος χωρίς το ζωνάρι και στην ίσαλο σχεδίασης του σκάφους. Σαν αγοραστές, με μια ματιά μπορούμε να δούμε αν ένα σκάφος είναι στενότερο ή πλατύτερο από τη γενική τάση της αγοράς. Προσοχή, όμως. Ο πίνακας 1 δεν αφορά σε αγωνιστικά και ειδικά σκάφη, αλλά και σε ιστιοφόρα σχεδιασμένα με βάση rating rules, που ενθαρρύνουν το «γενναίο» πλάτος. Η περιοχή του πίνακα με γραμμοσκίαση αφορά σε ένα πολύ μεγάλο αριθμό σύγχρονων σκαφών, αλλά σε καμία περίπτωση στο σύνολο της παγκόσμιας παραγωγής. Τα σκάφη με αρκετό εσωτερικό χώρο βρίσκονται στην κορυφή του γραμμοσκιασμένου τμήματος. Μιλώντας γενικά, τα σκάφη στην κατώτερη περιοχή της γραμμοσκίασης έχουν καλύτερες επιδόσεις στα όρτσα. Η καμπύλη γραμμή με το χαρακτηρισμό «παραδοσιακό» αφορά το μέσο όρο μετρήσεων σκαφών που έχουν ναυπηγηθεί μεταξύ 1920 και 1940. Σήμερα, η τάση είναι για σκάφη με ευρύτερο πλάτος με μία σχέση έρματος 30% με 35%. Γενικά ο πίνακας 1 δεν μπορεί να μας δείξει από μόνος του αν το σκάφος διαθέτει καλή ή λιγότερο καλή ευστάθεια.

Βύθισμα και ίσαλος

(πίνακας 2)

description

Ο πίνακας 2 είναι χαρακτηριστικός μιας σχέσης βυθίσματος/ισάλου
βασισμένης στο μέγιστο βύθισμα και στην ίσαλο σχεδίασης. Όσο μεγαλύτερο είναι το βύθισμα, τόσο καλύτερη συμπεριφορά έχει το σκάφος στα όρτσα, αλλά υφίσταται και μεγαλύτερη κόπωση στο κύτος. Η υψηλή περιοχή της γραμμοσκίασης αφορά σκάφη με πάρα πολύ καλή συμπεριφορά στα όρτσα. Όπως και στον προηγούμενο πίνακα, αφορά σύγχρονα, συμβατικά σκάφη παραγωγής και όχι ειδικά αγωνιστικά. Η καμπύλη με το χαρακτηρισμό «παραδοσιακό» αφορά σε σκάφη του 1920-1940. Τα δεδομένα της
εποχής εκείνης ήταν διαφορετικά. Η ευστάθεια βασιζόταν περισσότερο στον ερματισμό. Αργότερα το σχήμα της γάστρας διαφοροποιήθηκε αυξάνοντας το πλάτος, δίνοντας μεγαλύτερη σημασία στην ευστάθεια
σχήματος. Στη συνέχεια, το σχήμα της καρίνας άλλαξε (φτερά, βολίδα κ.λπ.) με αποτέλεσμα το βύθισμα να περιορισθεί σημαντικά. Από μόνος του ο πίνακας δεν μπορεί να μας πει αν το σκάφος έχει ικανοποιητικές επιδόσεις στα όρτσα. Ειδικά, αν η ιστιοφορία του δεν έχει αρκετό ύψος και αποτελεσματικότητα, οι επιδόσεις στα όρτσα μπορεί να είναι αποκαρδιωτικές αν το σκάφος βρίσκεται στο χαμηλό τμήμα της γραμμοσκιασμένης περιοχής.

Εκτόπισμα και ίσαλος

(πίνακας 3)

description

Στην αριστερή πλευρά του πίνακα 3 η διαβάθμιση αναφέρεται σε τόνους Αγγλίας που ισοδυναμούν σε 2.240 λίβρες και είναι πολύ κοντά στο μετρικό τόνο (1 τόνος Αλγγλίας=1,016064 μετρικοί τόνοι, δηλαδή κατά προσέγγιση είναι ίσος με 1.000 κιλά). Γενικά, θα μπορούσαμε να πούμε πως τα σκάφη που βρίσκονται κοντά στο πάνω τμήμα της περιοχής της γραμμοσκίασης είναι ίσως βαριά σκάφη με μεγάλα τάνκια και βαριά εξοπλισμένα με κάθε λογής πολλά εφόδια, μεγάλο εξοπλισμό και μεγάλη μηχανή. Το ακριβώς αντίθετο ισχύει για την περιοχή χαμηλά στη γραμμοσκίαση, αν και τίποτα δεν αποκλείει να μην είναι ικανοποιητικά ναυπηγημένο από πλευράς υλικών κ.λπ. Τα υλικά κατασκευής και οι τεχνικές παίζουν μεγάλο ρόλο στο τελικό εκτόπισμα ενός σκάφους. Το σιδερένιο σκάφος είναι βαρύ, αλλά ένα έξυπνα ναυπηγημένο ιστιοφόρο δεν βρίσκεται απαραίτητα στο υψηλό τμήμα της καμπύλης της γραμμοσκίασης. Το αλουμινένιο σκάφος είναι πιο ελαφρύ, αλλά εξαρτάται πάντα από τον εξοπλισμό του και την αυτονομία που έχει. Ιστιοφόρα με βαρύ ερματισμό σχεδιασμένα για καλές επιδόσεις στα όρτσα με μέτριους και ισχυρούς καιρούς συνήθως βρίσκονται ψηλά στην περιοχή.

Έρμα και ίσαλος

(πίνακας 4)

description

Στην αριστερή πλευρά του πίνακα 4 η διαβάθμιση αναφέρεται σε τόνους Αγγλίας όπως και στον προηγούμενο. Μιλώντας γενικά, η καμπύλη Α είναι ένας μέσος όρος βαρέων σκαφών με μεγάλη σχέση έρματος. Η καμπύλη Β είναι ενδεικτικό για σκάφη βαριά με χαμηλή σχέση έρματος όπως για παράδειγμα τα motor sailers. Η καμπύλη Γ αναφέρεται σε ελαφρά σκάφη αλλά με υψηλή σχέση έρματος. Η καμπύλη Δ αποδίδει το μέσο όρο σκαφών με χαμηλή σχέση έρματος. Οι καμπύλες Γ και Δ και οι περιοχές γύρω από αυτές αποδίδουν κυρίως τα σύγχρονα πολυεστερικά ιστιοφόρα παραγωγής. Ο πίνακας 4 θα πρέπει να διαβάζεται με προσοχή γιατί εδώ υπεισέρχονται πολλοί άλλοι παράγοντες όπως ο τύπος και το βάρος της ιστιοφορίας, η ευστάθεια σχήματος της γάστρας, το βύθισμα του έρματος ο τύπος, η θέση και το βάρος της βοηθητικής μηχανής, ο αριθμός και το βάρος των δεξαμενών κ.λπ.

Ισχύς κινητήρα και ίσαλος

(πίνακας 5)

description

Αριστερά του πίνακα 5 η διαβάθμιση της ισχύος είναι σε ιπποδύναμη (hp), ενώ δεξιά αναφέρεται σε κιλοβατώρες (kW). Στην περίπτωση που έχουμε δύο μηχανές ισχύει το άθροισμα των δύο σε απόδοση ισχύος. Η καμπύλη με την ένδειξη «γενικός μέσος όρος» και οι περιοχές πάνω και κάτω από αυτήν αφορούν σε ένα μεγάλο αριθμό σκαφών που γενικά μπορούμε να πούμε πως έχουν αρκετή δύναμη πρόωσης να ταξιδέψουν με τη μηχανή κόντρα στον καιρό με θαλασσοταραχή, αλλά ίσως να μην έχουν αρκετή ισχύ για ακραίες συνθήκες καιρού και κυματισμού. Η καμπύλη αυτή συνήθως υποδηλώνει σκάφη με καλές γραμμές γάστρας, με επίσης καλή ροή, ικανοποιητική προπέλα που «πιάνει» βαθειά στο νερό, μικρή σχετικά αντίσταση των εξάλων στον αέρα κ.λπ. Στην περίπτωση της καμπύλης χαρακτηρισμένη σαν «κριτήριο 1», βρίσκουμε κυρίως motor sailers με μεγάλη ισχύ μηχανών, καθαρά σχεδιασμένα και ναυπηγημένα για κρουαζιέρα. Τα σκάφη στην κατηγορία αυτή μπορούν να ταξιδέψουν με οποιεσδήποτε συνθήκες καιρού, ακόμα και με δύναμη 9, με την προϋπόθεση πως και τα υπόλοιπα μέρη και εξαρτήματά τους είναι σε θέση να αντεπεξέλθουν. Το ακριβώς αντίθετο έχουμε στην καμπύλη με την ένδειξη «κριτήριο 2». Η καμπύλη αυτή και οι περιοχές πάνω και κάτω αφορούν ιστιοφόρα με μικρή βοηθητική μηχανή, που βασίζονται κυρίως στα πανιά τους για να κινηθούν και δύσκολα μπορούν να ταξιδέψουν με μηχανή κόντρα στον καιρό αν οι συνθήκες δεν
είναι ευνοϊκές. Ακόμα και με λίγο κυματισμό, το ταξίδεμα με μηχανή μπορεί να γίνει πολύ δύσκολο.

Εμβαδόν ιστιοφορίας και ίσαλος

(πίνακας 6)

description

Όταν αναφερόμαστε στο εμβαδόν ιστιοφορίας για τον πίνακα 6 εννοούμε το εμβαδόν τας μαΐστρας και το 100% του πλωριού πανιού. Προσοχή όμως, στις περισσότερες περιπτώσεις η τζένοβα μπορεί να είναι μεγαλύτερη από το πλωριό τρίγωνο και να ξεπερνάει τη σκάντζα του αλμπούρου κατά πολύ. Οι τρεις πλευρές του πλωριού τριγώνου, ως γνωστό έχει σαν υποτείνουσα το μήκος του πρότονου και οι δύο κάθετες πλευρές είναι το ύψος του καταρτιού και η απόσταση από τον πρότονο μέχρι τη σκάντζα του. Γενικά Θα μπορούσαμε να πούμε πως τα σκάφη που βρίσκονται κοντά στην πάνω περιοχή της γραμμοσκίασης στον πίνακα 6 είναι γρήγορα ιστιοφόρα που μπορούν να τρέξουν σε αγώνες. Αντίστοιχα, κοντά στην κατώτερη περιοχή έχουμε σκάφη σχεδιασμένα για κρουαζιέρα. Σκάφη που βρίσκονται έξω από την περιοχή της γραμμοσκίασης, ανάλογα αν βρίσκονται από πάνω ή από κάτω, αφορούν σε αγωνιστικές μηχανές, βαριά σκάφη που χρειάζονται πολύ μεγάλη ιστιοφορία για να κινηθούν, παραδοσιακά ιστιοφόρα και motor sailers. Αναμφισβήτητα, στο ιστιοφόρο το μεγάλο
εμβαδόν ιστιοφορίας που μπορεί να «σηκώσει» δίνει και μεγαλύτερη ταχύτητα.

Οι έξι πίνακες ο καθένας μεμονωμένα αλλά ειδικότερα σε συνδυασμό, μπορούν να μας δώσουν μια πολύ καθαρή εικόνα, αν θέλουμε να συγκρίνουμε το σκάφος που μας ενδιαφέρει με τη μεγάλη σύγχρονη γκ άμα των ιστιοφόρων της διεθνούς αγοράς.